21.5.
Nazariy tayyorgarlik
N azariy
tayyorgarlik
eshkak eshuvchini sport tayyorgarligini.
yuqori darajada egallashi uchun zarur bo'lgan nazariy bilimlar bilan
quroilantiradi. Bu tayyorgarlik tarkibiga quyidagi bilim lar kiradi:
anatom iya, fiziologiya, gigiyena, psixologiya asoslari, sport turi
biomexanikasi, eshkak eshish nazariyasi va usluhiyati ham da o ‘z-
o ‘zini nazorat qilish haqidagi bilimlar.
21.6. integral tayyorgarlik
Integral tayyorgarlik
musobaqa faoliyatida tayyorgarlikni har
xil tom onlarini birlashtirishga xizmat qiluvchi koordinatsiyalash
qobiliyati va m a’suliyatli musobaqalarga tayyorgarligini muhim qismi
bilan xarakterlanadi. Sportchi tayyorgarligini har tom ondan m alu m
o lc h am d a qisqa yo‘naltirilgan uslub va vositalarni kiritishni nazorat
qilish maqsadga muvofiq hisoblanadi. Bu m usobaqa mashqlarini
to iiq o ic h am d a paydo bo ‘lmasdan, iokaf mashqlar keltirib chiqara-
digan ayrim sifatlarning paydo boiishiga olib keladi. Shuning uchun
trenirovka jarayonida tahlil qiiishga va sintezlashga vondashish sport
trenirovka mashg‘ulotining muhim m uammolaridan biri hisoblanadi.
Birinchi navbatda ayrim sifatlarni takomillashtirishga qaratilgan ishlar
yoki tayyorgarlik tomonlari b o lsa, ikkinchisi musobaqa faoliyatida
tayyorgarlikni hamm a tomonlarini komplcks ravishda paydo boiishini
ta ’m inlashdir. Buni qaysidir darajada m odellashtirish yordamida
yechish mumkin.
21.7. Irodaviy va psixologik tayyorgarlik
Irodaviy va psixologik tayyorgarlik.
Sportchilam i samarali tayyor-
lash murabbiyning maxsus sport tayyorgarligi va tarbiyasiga oid
vazifalami haS qilishi, o'quv trenirovka mashg‘ulotini tarbiyaning
um um iy y o ‘nalishi bilan birg‘alikda olib borish qobiliyati bilan
aniqlanadi. Sport faoliyatini o ‘qish, m eh n at va ja m o a t bilan
bog‘liqligi, o ‘z qiziqishJarini jam oa qiziqishlariga b o ‘ysundirishi,
shaxsni har tom onlam a gormonik rivojlanishi va m ehnatga tayyor-
garligi samaraii tarbiyaviy ishlam i m uhim sharti hisoblanadi.
Aqliy va irodaviy sifatlam i tarbiyalash jarayonida ishontirish,
majburlash, qiyinchilikni о ‘sib borishi va musobaqa uslublaridan
keng doirada qoTlaniladi. Bu uslublardan to ‘g‘ri foydalanish sport-
chini o ‘z-o ‘ziga talabchanligini, ularda maqsadga b o lg a n ishonchni
tarbiyalaydi, qiyinchiliklarni yengish qobiliyatini oshiradi. 0 ‘z
kuchiga ishonch, jam oatchilik tuyg‘ularini, g£aiabaga bo ‘lgan iro-
dani, trenirovka m ashg‘uloti va m usobaqa sharoitida kuchlarini
safarbar qilish qobiliyatini shakllantiradi.
Trenirovka dasturlari va musobaqaviy qo !llanmalarni ba.)arishga
majburiy urinish, o ‘quv trenirovka jarayonini q o ‘shim cha qiyin-
chiliklariga tizimli kirishish musobaqa uslubidan keng foydalanish
va trenirovka jarayonida yuqori raqobatni amalga oshirish sport
trenirovkasi irodaviy tay>7orgarlik uslublarini amaliy asosi hisob
lanadi.
Y osh sp o rtc h ila rn i q iy in ch ilik larn i yengib o ‘tish g a tizim li
kirishishi, boshlaganini oxiriga yetkazishni uddalashi va bergan
so'zida qattiq tura olishi trenirovka dasturini majburiy bajarishga
o ‘rgatish va musobaqaviy sharoitni tarbiyalash bilan bog‘liq. Agar
sportchi sportdagi o 'z vazifasini to^g'ri anglab, o ‘z so‘zida qattiq
tursa, murabbiyga ishonib, tanlagan uslubi to ‘g‘ri b o ‘lsa, katta qiyin-
chiliklarsiz ham sportning yuqori ch o ‘qqilariga erishish! mumkin.
Tayyorgarlikni har xil bosqichlarida sportchi oldida turgan murakkab
vazifalami ruhiy va jismoniy kuchlam i safarbar qilish orqali yechish
juda muhim. Agar talablar m e’yoridan ortiq b o ‘Isa, barcha funk-
sional im koniyatlarni safarbar qilingan taqdirda ham bajarishga
ishonmasa, bu sportchi da ishonchsizlik tuyg‘usini shakllan tiradi va
faqat zararli oqibatlarga olib keladi.
Trenirovka jarayonida qo'shim cha qiyinchiliklarni olib borish
nafaqat jismoniy va psixik yuklamalarni tizimli o ‘sishini, balki tren i
rovka jarayonida irodaviy sifatlami paydo boTishini ta ’minlovchi
m a’lum uslubiy usullarni olib kirishni ham talab qiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |