Eroziya denudatsiya natijasida sodir bo’ladigan jarayonlar

Tuprok kolloidlarining tarkibi, tuzilishi va xossalari.

Tuprok kolloidlari asosan ikki yul: yirik zarralarning mexanik va kimyoviy nurab, maydalanishi xamda molekulalar ionlarning kimyoviy, fizikaviy yullar bilan birikishi (kondensatsiyasi) natijasida xosil buladi.

Tarkibiga kura tuprok kolloidlari mineral, organik va ular kompleksidan iborat, organik – mineral gruppalarga bulinadi.Mineral kolloidlar kvars, slyuda singari birlamchi minerallarning mayda, diarillonit, kaolinit, gidroslyudalar kabi) minerallari xamda temir alyuminiy, kremniy gidratli oksillarining ikkilamchi amorf minerallaridan iborat Organik kolloidlar gumus kislotalari va ularning tuzlari, proteinlardan, organik-mineral kolloidlar tarkibi esa gumusli va mineral moddalarning kompleks birikmalaridan tashkil topgan.

Tuprokdagi kristall va amorf kolloidlar nisbati xar xil bulib, kupchilik tuproklarda kristalli mineral kolloidlar 87-90, amorf kolloidlar 10-15%ni tashkil etadi (A.F.Tyulin,1950).

Tuprok kolloidlarining xarakterli xususiyati ular solishtirma yuzasi (ya'ni ma'lum massa yoki xajmdagi tuprok zarrachalarining yuzasi m 2 yoki sm 2 xisobida) ning katta bulishi va shunga kura satxiy energiyasining yukori bulishidir.Buni tasavvur etish uchun 1 sm 3 xajmdagi kattik jismni tashkil etuvchi barcha kublar yuzasi maydonini xisoblashdan olingan kuyidagi rakamlarni keltirish kifoya (18-jadval).

Demak, 1 sm 3 xajmdagi maydonni million marotaba maydalaganda, barcha kublar tomonlarining umumiy maydoni 60 000 000 sm 3 yoki 0,6 ga ni tashkil etadi.

18-jadval.