Jismoniy rivojlanish

JISMONIY RIVOJLANISH
“Bolaning jismoniy rivojlanishi” deganda bolalikning turli davrlarida uning dinamik o`sishi tushuniladi. Jismoniy rivojlanish – organizmning jismoniy holatini aniqlashning shartli ko`rinishi bo`lib, uning hayotiy kuchi, fizikaviy potensial energiyasini zaxirasini bildiradi. U morfofunksional belgilar kompleksidan iborat bo`lib, birinchi navbatda tana xajmlarining mutanosibligi (tana vazni, bo`yi, bosh aylanasi, ko`krak aylanasi) bilan tavsiflanadi. Bolaning jismoniy rivojlanish darajasi va surati kupgina omillarga bog`liq (3-1jadval).


Jadval № 3-1. Bolaning o`sishi va rivojlanishiga ta`sir etuvchi omillar

Genetik omillar
100 tadan ortik genlar o`sish gormonlari va omillari sintezini boshkaradi	o`sish surati aniqlanadi va uning oxirgi o`sish chegarasi aniqlanadi
Gormonal omillar
STG Boshqa gormonlar (tireoid, jinsiy, insulin).	STG - asosiy o`sish gormoni. Balog`at yoshida jinsiy gormonlarning STGga ta`siri katta ahamiyatga ega
Tashqi omillar
Alimentar omillar	Oqsil –energetik etishmovchilik, vitaminlar, aminokislotalar, kalsiy tanqisligi o`sish jarayonini buzadi
Iqlim va geografik omillar	Issiq iqlim va tog`li hududlarda o`sish jarayoni pasayib, balog`atga etishni tezlashtiradi
Turmush tarzi	Emotsional va jismoniy zo`riqishlarni me`yorda olib borish rejasiga rioya qilish,etarlicha uyqu- bolaning o`sishi uchun yaxshi sharoit.
Kasallanish	Surunkali va og`ir kasalliklar bolaning o`sishini to`xtatadi

Jismoniy rivojlanishni baholash uchun quyidagi usullar qo`llaniladi.

• 
  Somatoskopik- konstitutsiya va tana tuzilishi proporsionalligini vizual baholash.
  
• 
  Somatometrik- (antropometrik)- jismoniy rivojlanishning asosiy parametrlarini o`lchash va baholash: tana vazni, bo`yi, bosh va ko`krak aylanasi.
  
• 
  Fiziometrik- asboblar yordamida o`pkaning tiriklik sig`imini aniqlash, dinamometr yordamida kuchni o`lchash.