Erkin umarov mahmud abdullayev


Abu Ali ibn Sino (980— 1037)



Download 3,62 Mb.
Pdf ko'rish
bet73/99
Sana13.04.2022
Hajmi3,62 Mb.
#547732
1   ...   69   70   71   72   73   74   75   76   ...   99
Bog'liq
Ma\'naviyat asoslari. Umarov E, Abdullayev M

Abu Ali ibn Sino (980— 1037). 
Ibn Sino asl ism i H u sain 
otasining ismi Abdulloh — m ashhur qomusiy olim: tabiatshunos, 
faylasuf, astronom , m atem atik, musiqashunos, huquqshunos, til- 
shunos, yozuvchi va shoir Buxoro yaqinidagi A fshona qishlog‘ida


dunyoga kelgan. Ibn Sino «Shayx-ur-rais» («Olimlar boshlig‘i») 
deb nom qozongan. U 450 dan ortiq asar yozib qoldirdi. Shulardan 
190 ga yaqini falsafa, m antiq, ruhshunoslik, axloqshunoslik va 
ijtim oiy-siyosiy masalalarga bag‘ishlangan Ibn Sino asarlarining 
100 tasi bizgacha yetib kelgan.
Asariari: 
«A l-qonun fit tibb» («Tib ilmlari qonuni»), «Kitob 
ash-shifo». U m antiq, fizika, m atem atika, m etafizikani o ‘z ichiga 
oladi, «Kitob ul-insof» (20 tom lik), «Kitob lison ul-arab» (10 
jild d a n ib o rat «Arab tili b o ‘yicha kitob»), «D onishnom a» (4 
qism dan iborat), «Risola at-Tayr» («Qush tili»), «Salom on va 
Ibsol», «Hay ibn Yakson», «Kitob al ishorat», «Yusuf qissasi», 
«U rjuzalar — tibbiy dostonlar» va h.k.
.Ibn Sino o ‘z asarlarida ijtim oiy falsafiy, m a’rifiy, m a’naviy 
masalalarga, ta ’lim-tarbiyaga katta e’tibor bergan. Tarbiyani aqliy 
tarbiya; jismoniy tarbiya; axloqiy tarbiya; nafosat tarbiyasi; yoshlarga 
hunar o'rgatish bilan bog'liq bo'lgan tarbiyadan iborat, deb hisoblagan.
* * *
Abu Rayhon Beruniy 
(973—1048). Abu Rayhon Beruniy Xo- 
razm ning qadimiy poytaxti Kat shahrida dunyoga kelgan, G ‘azna- 
da vafot etgan.
Asarlari: 
«Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar», «M as’ud 
qonuni», «Hindiston», «Geodeziya», «Mineralogiya», «Saydana».
Beruniy m a’naviyat va m adaniyat sohasida quyidagi fikrlarni 
ilgari suradi: Fanning sofligi; D unyoni deistik tushunadi: xudo dun- 
yoni yaratib, uning ishlariga aralashm aydi degan diniy-falsafiy 
yo‘nalishga moyil bo‘lsa-da, dunyo yaratganligini tan olsa-da, ta- 
biatni mustaqil deb hisoblaydi; Ibn Sino bilan qilgan ilmiy m u- 
nozarada o'ziga xos atomistik nazariyani himoya qiladi; geosentrik 
va geliosentrik nazariyalar tengligi haqidagi farazlarni ilgari suradi; 
inson hayvondan o ‘z aqli bilan farq qilishini ta ’kidlaydi.
X alqning rang va til farqlari, urf-odatlaridagi tafovut geogra- 
fik m uh itg a bo g ‘liq, deb hisoblaydi; jam iy at yuzaga kelishida 
kishilarning moddiy ehtiyojiga alohida etibor beradi; inson boshqa 
odam larning baxt-saodati haqida doim g‘am xo‘rlik qilishi, o ‘ylashi 
kerak, degan qoidani olg‘a suradi; insonning qadr-qim m ati o ‘z 
vazifasini a ’lo darajada bajarishida, deb hisoblaydi; uning e ’tiro f 
etishicha, m amlakat ravnaqi fan taraqqiyotida, insonning eng katta 
baxti esa bilishdadir.



Download 3,62 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   69   70   71   72   73   74   75   76   ...   99




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish