|
Radio- va telereklama
Radio- va telereklama iste’molchilarni qamrab olish bo’yicha eng keng
qamrovli hisoblanadi. U paydo bo’lganiga nisbatan ko’p vaqt bo’lmaganiga qaramay,
doimiy rivojlangan va takomillashgan holda boshqa reklama vositalari bilan
raqobatlashmoqda.
Radio bizning hayotimizdan mustahkam o’rin olgan. Radioni yoqib, biz har
kuni radioreklamani ham tinglaymiz. Bu juda amaliy natija beradigan, buning ustiga,
eng tezkor va tejamkor reklama vositasi sanaladi: radio orqali reklama e’loni
tayyorlashga ko’p vaqt talab qilinmaydi, bunday e’lon nisbatan arzon ham turadi.
Radioreklama oson va beixtiyor qabul qilinadi: radioni nonushta payti,
avtomobilda ketayotgan mahalda, ishxonada tushlik paytida tinglash mumkin . Shu
sababli radioreklama eshittirishini ko’ngilocharlik va bilim olishga xizmat qiladigan
shaklda, do’stona va tabiiy suhbat tarzida tayyorlash kerak.
Agar gazeta va jurnallardagi reklama e’lonlari asosan rasmiy va vazmin
xarakterga ega bo’lsa, radio orqali reklama eshittirishlari samimiy, tabiiy va
improvizasiyali bo’lishi lozim.
30 soniyadan 1 daqiqagacha bo’lgan vaqom etadigan reklama e’loni yengil
qabul qilinadi. Aytib o’tish kerakki, musiqa jo’rligidagi reklama yaxshiroq qabul
qilinadi.
Shuni esdan chiqarmaslik kerakki, radio orqali qabul qilishda o’ziga xos
xususiyatlar mavjud: agar o’quvchi gazeta xarid qilgan bo’lsa, uni istalgan payt va bir
necha marta qayta ko’rib chiqishi mumkin. Radioreklama esa bir marta va
rejalashtirilgan paytda amal qiladi.
Radio orqali reklama turlari orasida eng tarqalgan turlar radioe’lonlar,
radioroliklar, turli radiojurnallar va reklama radioreportajlari hisoblanadi.
Radioe’lon – odatda diktor tomonidan o’qib eshittiriladigan axborot.
Radiorolik – maxsus tayyorlangan sahnalashtirilgan (badiiy) radiosyujet, u
original tarzda (ko’pincha haazil yoki qiziqtirib qo’yadigan suhbat ko’rinishida) va,
qoidaga ko’ra, musiqa jo’rligida taklif etilayotgan mahsulot, tovar yoki xizmatlar
haqida axborotni bayon qiladi. Ba’zida reklama radioroliki kichik reklama qo’shig’i-
110
shlyager shaklida bo’lishi mumkin.
Radiojurnal – axborot-reklama xarakteriga ega bo’gan, uning alohida
elementlari qisqa konferans bilan birlashtiriladigan tematik radioeshittirish.
Televizion reklamaning eng tarqalgan turlari orasida televizion reklama
roliklari, televizion reklama e’lonlari, reklama telereportajlari va teleko’rsatuvlari,
ko’rsatuvlar oralig’idagi reklamani alohida ajratib ko’rsatish mumkin.
Teleroliklar bu – bir necha soniyadan 2-3 daqiqagacha davom etadigan va
televidenie orqali namoyish etiladigan reklama kino- yoki videoroliklari. Ko’pincha
bunday reklama roliklari vaqti-vaqti bilan turli ommaviy, badiiy va publisistik
ko’rsatuv va dasturlarga kiritilishi mumkin. Xorijiy amaliyotda hattoki badiiy filmlar
ham eng qiziq paytda reklama bilan uzib qo’yiladi.
Telee’lonlar – diktor tomonidan o’qiladigan reklama axboroti.
Reklama teleko’rsatuvlari ularning davomida u yoki bu tovarlar faol reklama
qilinadigan xilma-xil teledasturlarni: shou, viktorina, reportaj, intervyularni aks
ettirishi mumkin.
Radio- va telereklama afzalliklari ularning o’ta tezkorligidadir (chunki reklama
xabari tahririyatga kelib tushishi bilan efirga berilishi mumkin).
Bu vositalarni aholining keng qatlamlari iste’moli uchun mo’ljallangan,
ommaviy talab tovarlari va xizmatalrini reklama qilishda foydalanish eng samarali
hisoblanadi.
Amerikalik psixolog A.X.Maslou taklif etgan inson ehtiyojlari tasnifi ularda
turli undovchi motivlardan foydalanib, reklama matnlari tuzishga ma’lum darajada
yordam beradi.
Reklama matnlari tuzish bilan shug’ullanuvchi reklama agentligi
mutaxassislari ushbu tasnifdan o’z faoliyatida bemalol foydalanishi mumkin.
Maslouga ko’ra, inmon ehtiyojlari tasnifi quyidagi ko’rinishda bo’ladi.
1. Fiziologik ehtiyojlar (ochlik, tashnalik).
2. Shaxsiy muhofazaga oid ehtiyojlar (xavfsizlik, salomatlik).
3. Ijtimoiy ehtiyojlar (ma’naviy yaqinlik, his-tuyg’u, muhabbat).
4. Hurmatga bo’gan ehtiyojlar (obro’ darajasi, nufuz, jamiyat tomonidan
111
ma’qullanish).
5. Shaxsiy kamol topish ehtiyojlari (o’zini namoyon etish).
Bunda Maslou inson ehtiyojlari ierarxiya tartibida joylashadi va yangi
ehtiyojning paydo bo’lishi undan oldingi – muhimroq yoki kuchliroq ehtiyojni
qondirishga asoslanadi deb hisoblaydi. Boshqacha qilib aytganda, ko’pchilik odamlar
xulq-atvori xarakter, ayrim istisnolar bilan, tasnifda keltirilgan ehtiyojlar tartibiga
mos keladi.
Och qolgan kishi o’zini muhofaza qilish, muhabbat yoki boshqa «yuqori»
ehtiyojni his qilmaydi. Faqat ochlik qondirilgandan keyingina odamda o’zini
muhofaza qilish, so’ngra uni ta’minlagach, muhabbat, hurmat va nihoyat, shaxsiy
kamol topishga ehtiyoj sezila boshlaydi.
Ta’kidlash joizki, inson xulq-atvori real hayotda qandaydir bitta muayyan
ehtiyoj biln emas, balki ushbu ehtiyojga hamrohlik qiladigan qator omillar majmui
bilan motivasiyalanadi. Bu holatni quyidagi misol yordamida izohlab berish mumkin.
Aytaylik, odam ovqatni faqat qorin to’yg’izish uchun emas, balki yoqimli ta’mdan
lazzat olish, do’stlari bilan hordik chiqarish yoki ovqatlanish rejimiga amal qilish
uchun iste’mol qilishi mumkin.
Shunday qilib, reklama mutaxassisi – matn tayyorlovchi oldida mavjud
ehtiyojlar va omillar ichidan inson xulq-atvoriga ko’proq ta’sir ko’rsatadigan va
reklama tomonidan ta’sirga moyilroq bo’lganlarini tanlab olish vazifasi turadi.
Shunday reklama e’loni yaratish kerakki, u ehtiyojni uyg’otsin yoki
kuchaytirsin, unda aks ettirilgan tovar esa yuzaga kelgan ehtiyojlarni qondirish
vositasi bo’lib xizmat qilsin.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
