Ergashxodjaeva Sh. Dj., Samadov A. N.,Alimxodjayeva, N. E., Sharipov I. B. Marketing kommunikatsiyasi

Shaxsiy kommunikatsiyalar
jarayonida 
masofaviy hududlar muhim ahamiyat kasb etadi. Bu – odamlar muloqot qilishga 
ko’nikkan masofa bo’lib, bunda turli mamlakatlarda ushbu an’anaviy kommunikativ-
masofaviy hududlar farqlanadi. Odatiy masofaning buzilishi qatnashchilarda 
noqulaylik yuzaga keltiradi. Xususan, yevropa-amerika madaniyatida qatnashchilar 
soni kam bo’lgan yarim rasmiy qabul marosimlarida muloqot uchun masofa 50 sm dan 
120 sm gacha, qatnashchilar soni ko’p bo’lgan yirik tantanali qabul marosimlarida esa 

---

67 
– 3,5 m dan ortiqni tashkil qiladi. Sharq mamlakatlari madaniyatida masofa bunchalik 
ahamiyatga ega emas. 
Ma’lumki, imo-ishoralar va oyoqlar holati hamkorning asl holatini, uning 
emosional kayfiyatini ko’proq aks ettiradi. Masalan, hamkorning kaftlari ochiq holda 
ekanligi uning ishonishga moyil ekanligidan dalolat beradi va aksincha. Qo’l yoki 
oyoqning chalishtirib turilganligi suhbatdosh uchun ma’lum bir «to’siq» yaratadi va 
muloqot qatnashchisining erkin emasligi va sergakligidan darak beradi. 
 
4.2. Ishbilarmonlik muloqoti uslubi
Savdo agentining mijozlar bilan samarali muloqot qilishi uchun potensial va real 
iste’molchilarning shaxs xususiyatlari, psixologik holati va ijtimoiy rolini to’g’ri 
tushuna olish zarur. muloqot manbasi bo’lib nafaqat muloqotning mazmunga oid 
(verbal) tomoni, balki ideomotor (noverbal) kommunikatsiya bilan bog’liq nozikroq 
kommunikativ ko’rinishlar ham xizmat qiladi. 
Ideomotor (noverbal) ko’rinishlar
bu – qoidaga ko’ra, his-tuyg’u organlaridan 
kelib chiqadigan asab impulslari natijasida vujudga keladigan ongsiz ravishdagi 
mushaklar mikroharakatlaridir. Ularni ko’ra olish va baholash qobiliyati hamkorning 
emosional holatini ko’rishdan tashqari uning fikr-mulohazalarini topishga ham imkon 
beradi. 
Biroq ishbilarmonlik muloqoti jarayonida ko’pincha o’zaro aloqa yo’lida 
psixologik to’siqlar (kommunikativ to’siqlar) vujudga keladi. 
Kommunikativ to’siqlar 
tushunish bilan bog’liq to’siqlar, ijtimoiy-madaniy 
tafovutlar to’siqlari va munosabatlar to’siqlariga 
bo’linadi. 
Ishbilarmonlik muloqoti uslubi samarali kommunikatsiyalarning muhim omili 
hisoblanadi. 
Ishbilarmonlik muloqoti uslubi –
muloqot natijaviyligini oshirish maqsadida 
hamkorlar ta’sir ko’rsatish usullari tizimi. Ishbilarmonlik uslubi hamkorlarning 
imkoniyatlarini bilishga, moddiy va moliyaviy resurslarni boshqara olishga, qo’yilgan 
maqsadlarga erishish uchun huquq va javobgarlikni muayyan qayta taqsimlashga 
asoslangan chora-tadbirlar aniq bosqichma-bosqich kompleksini qamrab oladi. 

---

68 
Bozordagi o’zaro aloqalarda kamdan-kam qo’llanadigan 
avtoritar uslub
kommunikativ maqsadlarga erishishga rolli yondashuvni nazarda tutadi, bunda 
yetakchi o’zining ustunligini ochiq-oshkora ta’kidlaydi, ierarxik holat sezilarli 
masofasini ushlab turadi. 
Hamkorlar ko’pincha 
demokratik muloqot uslubiga
amal qilib, bunda ular o’zaro 
hurmat, o’zaro ishonch va mas’uliyatga aniq yo’naltirgan holda o’zaro foydaga intilish 
shartlarida teng huquqlilik asoslarida o’zaro aloqa qiladi. 
Oxirgi paytlarda tijorat muloqotlarining xarakteri vaziyat qonuni bilan 
belgilanadigan 
muammoli-maqsadli uslubi 
keng tarqalmoqda. 
Ishbilarmonlik muloqotining mazkur uslubida hamkorlar bozor holatining 
o’zgarishiga muvofiq harakatchan moslashuvga, fors-major holatlar va kutilmagan 
risklarni o’zaro tushunish bilan qabul qilish hamda bir-biriga yordamga kelishga doimo 
tayyor bo’ladi.