Ergash Qobilov, Farxod Raupov

Narkulov Jakhangir

---

Qovuqning shikastlanishi. 
Bolalarda qovuqning shikastlanishi 
nisbatan kam uchraydi. Shikastlanishga, asosan, transport, sport va 
turmushdagi noxush hodisalar sabab bo‘ladi. Qovuq shikastlanishida 
nafaqat shikast beruvchi kuch, balki shu vaqtda qovuqning siydik 
bilan to ig a n yoki to ‘lmaganligi ham katta ahamiyatga ega. Ochiq 
va yopiq shikastlanishlar farq qilinadi. Qovuq shikastlanishining 
qorin parda ichi yoki tashqarisi hamda aralash turlari bo ‘lishi mum­
kin. Qovuqning shikastlanish joyiga qarab qovuq tanasi, qovuq tubi, 
qovuq bo ‘yni, qovuq tepasi, qovuq uchburchagi shikastlanishlari 
tafovut qilinadi. Bunday shikastlanish ko‘pincha tos suyagi singanda 
qayd etiladi.
К 1 i n i к a s i. Shikastlanishning dastlabki soatlarida, asosan, tos 
suyaklarining sinishi va qorin bo‘shlig‘idagi a ’zolaming shikastlanishi 
(agar bo ‘Isa) bilan bog‘liq bo‘ladi. Agar shok bo‘lmasa, asosan, qorin 
pastida doimiy kuchli og‘riq, to‘xtovsiz siydik qistashi, ammo buning 
ilojini qila olmaslik singari belgilar aniqlanadi. Ayrim hollarda siy­
dik oz miqdorda chiqishi yoki tomchilashi mumkin. Siydikda doimo 
qon bo ‘ladi. Biroq qon qisqa yoki uzoq muddat ketishi ham mumkin. 
Qovuqning qorinpardadan tashqaridagi shikastlanishi bo ‘lsa, siydik 
tos suyagi ichidagi biriktiruvchi to ‘qimaga tarqalib, qorin devorining 
pastki qismida infiltrat yoki shish paydo bo‘ladi. T o‘g ‘ri ichak orqa­
li tekshirganda yuqoridagi belgilar tasdiqlanadi. Shikastlanishdan bir 
necha soat o ‘tgach, bemoming oraliq qismida (yorg‘oq, diloq) shish 
yuzaga keladi.
Qovuqning qorinparda ichki qismi shikastlanganda og‘riq qorin 
sohasida b o ‘ladi. Siydikning qorin bo‘shlig‘iga tushishi natijasida 
bemorda siydik qistashi tuyg‘usi b o ‘lmaydi. Bolalaming umumiy ah­
voli tezda og‘irlashib, siydik peritoniti belgilari yuzaga keladi. Qorin 
devori taranglashib, paypaslanganda og‘riq Shyotkin-Blyumberg 
simptomi aniqlanadi. Qorin b o ‘shlig‘ining yonbosh sohasi perkussiya 
qilinsa, uyerda suyuqlik seziladi. Rektumni tekshirganda to‘g ‘ri ichak 
devorining osilib turishi kuzatiladi. Agarda qovuqda shikastlanish 
teshigi kichik bo ‘lsa, u ichak halqalari yoki charvi bilan yopilishi 
mumkin va peritonitning klinik belgilari unchalik aniq bo‘lmay- 
di. Biroq bu vaqtinchalik holat bo‘lib, teshik takroran ochilishi va 
peritonit rivojlanishi mumkin.
191