Ergash Qobilov, Farxod Raupov

Narkulov Jakhangir
188

---

K l i n i k a s i . Klinik belgisi ko‘p qirrali bo‘lib, bir necha simptom- 
laming bir-biri bilan bog‘lanishi natijasida paydo bo‘ladi. K o‘pincha, 
og‘riq, peritoneal belgilar, mahalliy shish va gematuriya kuzatila­
di. O g‘riq simillagan tusda bo‘lib, yo‘talganda, qimirlaganda, shi- 
kastlangan joy paypaslanganida kuchayadi. Ayrim hollarda o ‘tkir 
bo‘lib, xuddi sanchuvchi og‘riqdek chov kanaliga, tashqi jinsiy 
a ’zolarga berilishi ham mumkin. Bu hoi ko‘pincha siydik yo‘llariga 
ivigan qon laxtalari tiqilib qolganida aniqlanadi. O g‘riq ko‘p hollar­
da mushaklar taranglashuvi va qorin pardaning ta’sirlanishi tufayli 
ro‘y beradi. Shikastlanishning 2-3-kunlarida mushaklar bo‘shashadi 
va buyrak sohasi bel tomondan bo‘rtib chiqishi mumkin. Bu paranef- 
ral to ‘qimada gematoma to ‘planganining oqibatidir. Kichik yoshdagi 
bolalarda qon va b a’zan siydik buyrak atrof to’qimasida to ‘planib, 
paranefrit belgisini berishi yoki qorin bo ‘shlig‘iga o ‘tib, peritonitga 
sabab bodishi mumkin. K o‘pgina hollarda urogematoma biriktiruv- 
chi to ’qimani fibrozga aylantirib, piyeloureteral zonaning deformat- 
siya bodishiga va urodinamikaning buzilishiga olib kelishi mumkin. 
Bemorlarda ikkilamchi piyelonefrit boshlanib, ulaming ahvoli ancha 
ogdrlashadi.
Gematuriya asosiy simptomlardan bodib, u har xil intensivlikda 
(mikrogematuriyadan to ko ’p qon oqishigacha) namoyon bodadi. Bu 
buyrak shikastlanishining ogdrligidan darak bermaydi. Buyrak ma- 
jaqlanganda va uzilganda gematuriya juda arzimas yoki ivigan qon 
evaziga siydik yo dining obturatsiyalanishidan umuman bodm asli- 
gi ham mumkin. Bunga buyrakda shikastlanish oqibatida reflektor 
oligoanuriya va shok natijasida diurezning pasayishi ham asosiy 
sabab bodishi mumkin. Uzoq muddat davom etadigan gematuriya, 
odatda buyrak parda osti shikastlanganda aniqlanadi. Intensiv gema­
turiya bodganda yoki qorinparda orqa qismiga qon to ’planganda 
ichki qon ketishning belgilari (anemiyaning zo‘rayishi, arteriya qon 
bosimining pasayishi, tom ir urishining tezlashuvi) paydo bodadi. 
Ayrim hollarda kechikkan gematuriya (shikastlanishdan 8-10 kun 
keyin) kuzatiladi. Bunga uzilgan qontomiriga tiqilib qolgan tromb- 
ning joyidan ko‘chishi sabab bodadi. Bunday hoi, b a ’zan qizgdsh 
siydik tutilishiga ham olib keladi. Kateter yordamida bu qonni 
qovuqdan chiqarib bodm aydi, shuning uchun ayrim hollarda operat-
189