Ergash Qobilov, Farxod Raupov

M e’da va o ‘n ikki barmoqli ichak
yarasidan qon ketishi
Ushbu kasallikka chalingan 20 % bemorlarda uchraydi. M e’da va 
o ‘n ikki barmoqli ichakdan qon ketishiga 55-75 % hollarda peptik 
yaralar, 17 % hollarda gemorragik eroziyali gastrit, 11 
%
hollarda 
M ellori-Veys sindromi sabab bo‘lib, yaqin vaqtlargacha 40 % 
hollarda bemomi halokatga olib kelardi (Yu. F. Isakov va ham- 
mualliflar, 2004). Gastroduodenal qon ketishini o ‘z vaqtida aniqlab 
davolash tibbiyotimizning dolzarb vazifalaridan biri. M e’da va ichak­
dan qon ketishi yuqorida keltirilgan sabablardan tashqari, m e’da 
rakida, jigar sirrozida, qizilo’ngach va m e’da venalarining varikoz 
kengayishi natijasida, qon kasalliklarida (Verlgof kasalligi va gemo- 
filiyada), meda va ichak o ‘smalarida, qizilo‘ngach va ingichka ichak
Narkulov Jakhangir
176

---

divertikulida, diafragmaning qizilo‘ngach teshigi churrasida, yarali 
kolitda ham uchraydi.
M e’da va o'n ikki barmoqli ichak yarasidan qon ketishi aniq klinik 
belgilarga ega (3-a va b rasm). Shifokorlar shunga asoslanib, qon ketishi- 
ning darajalarini aniqlaydilar va bemomi konservativ muolaja bilan yoki 
zarurat bo‘lsa, darhol operatsiya qilish yo‘li bilan davolaydilar.
3-a va b rasmlar.
Me’da va o‘n ikki
barmoqli ichakdan
qon ketishi.
K l i n i k a s i . Bemoming boshi aylanib, k o ‘zi tinishi, rangi oqarib 
hushdan ketishi, sovuq ter bosishi, tomir urishining tezlashishi, qon 
bosimining pasayishi, organizmning holsizlanib, gemoglobin, erit- 
rotsit va gematokritning hamda aylanuvchi qon hajmining kamayi­
shi qon ketishining umumiy belgilari hisoblanadi. M e’da va o ‘n ikki 
barmoq ichakdan qon ketishining mahalliy, o ‘ziga xos belgilari qon 
qusish va qop-qora najas kelishidan iborat.
Qon to ‘xtovsiz ketganida qusuq massasi toza qon va ivigan 
qondan iborat bo‘lsa, qon sustroq ketganida ushbu massa jigarrang 
b o ‘lib, kofe quyqasi rangini eslatadi. Bu gemoglobinning xlorid kis- 
lotasi ta’sirida o ’zgarishiga bog’liq. M e’da va o ‘n ikki barmoqli ichak 
yarasidan qon ketishiga, k o ‘pincha og‘ir mehnat qilish, kuchli haya- 
jonlanish, spirtli ichimliklar ichish, parhezni buzish hamda infeksion 
kasalliklar olib keladi.
Q i у о s 1 a s h. Agar m e’da yarasidan qon ketishida bemorlaming 
qon qusishi xarakterli bo‘Isa, o ‘n ikki barmoqli ichak yarasidan qon 
ketishiga axlatning qop-qora kelishi xos. Y o‘g ‘on ichakdan qon ket- 
ganda najas olcharang tus oladi. Bavosil va anal yoriqdan qon ket- 
ganda esa, rangi o ‘zgarmagan najas ustini qisman och qizil rang qon 
qoplagan bo ‘ladi.
M e’da va o ‘n ikki barmoqli ichakdan qon ketishini o ’pkadan ham ­
da qizilo‘ngachning varikoz kengaygan venalaridan qon ketishidan
177