Eragashev dostonbek pratovich porshen halqasi va silindr orasidagi tirqishni dvigatel ko

 
 
0,09
0,23
0
0,05
0,1
0,15
0,2
0,25
0,3
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
4000
4500
5000
dizelli yuk avtomobili
o'rtacha og'irlikdagi dizelli yuk avtomobili
benzinli yuk avtomobili
benzinli yengil avtomobil

---

31 
1.3.Tirqishni bartaraf etish bo`yicha qilingan ishlar tahlili
Gaz tuynuklari 
Silindr devoir va porshen halqalari orasidagi tirqishni bartaraf etish, 
halqalarning uzoq ishlashini ta`minlashga bag`ishlangan ishlar ko`p. Ular 
orasida gaz tuynuklarini ochish taklifi bo`lim M.Jenkins tomonidan iushlab 
chiqilgan. Jenkins AQShning Filodelfiya shtati olimlaridan sanaladi. Uning 
ishlari dvigatellarni kuchaytirish, quvvatdan ko`proq foydalanishga qaratilgan. 
“The Chevrolet” nomli risolasida Jenkins dvigatellarning bir qator detallari, 
hususan, porshenlar konstruksiyasiga o`zgartirish kiritish bo`yicha tavsiyalar 
ishlab chiqqan.
 
 
1.9-rasm. Porshen yuqorisidan ochilgan gaz tuynuklari 
Jenkinsning taklifi, porshenning yuqori qismidan birinchi compression 
halqa ortiga yo`nalgan gaz tuynuklarni ochish bo’lgan. Bunda yonish 
kamerasida hosil bo`lgan kuchli bosimning bir qismi porshen halqasi ortiga o`tib 
compression halqani silindr devori bilan kontakt hosil qilishini ta`minlanadi. 
Amaliyotda sinab ko`rilgan bu taklif bir qancha ijobiy natijalarga erishgan. 
Yuqorida aytilganidek, halqa va silindr orasidagi tirqish odatda 
porshenning erkinlik myo`nalishlari cheklanmagan yo`nalishlar ya`ni porshen 
barmog`i o`qiga parallel yuzalarda paydo bo`lmoqda. Jenkins ish olib brogan 
tadqiqotlarda ham gaz tuynuklari aynan shu tirqishlar tarafda ochiladi 
AQShning boshqa bir olimlar guruhi yonaki gaz tuynuklarini ochish 
bo`yicha ilmiy va amaliy ishlarda tadqiqotlar o`tkazishdi. Bu usul ham yonish 
kamerasining jipsligiga ta`sir etmay qolmadi. Yonaki gaz tuynuklari ham huddi 

---

32 
vertikal gaz tuynuklari vazifasini bajarar edi. Har ikki taklif ham o`zining to`g`ri 
ekanligini amaliyotda tasdiqlagan. 
Ikkala taklifni birdan qo`llanilishi jiplikni ta`minlash uchun ancha yaxshi 
xizmat qiladi. Porshen ustidagi va silindr porshen orasidagi bosimlar halqani 
surib berish vazifasini bajaradi. 
1.10-rasm. Yonaki gaz tuynuklari. 
Taklif etilgan ikki usulning umumiy kamchiligi sifatida, quyidagilarni 
sanashimiz mumkin: 
1.
Kompression halqaning silindr devoriga kuchli kontakti 
oqibatida moy parda yo`qoladi va quruq ishqalanish sodir bo`ladi. 
2.
Yeyilish natijasida gilzaning ishlash davri kamayadi 
 
 
 
 
1.11-rasm. Yonaki va vertikal gaz tuynuklarini teng qo`llash sxemasi