Ер тузишни лойихалаш

 
5. Ишлаб чиқариш бўлимлари ер майдонларини жойлаштириш
Ишлаб чиқариш бўлимлари ер майдонларини жой-лаштиришга ва 
уларнинг чегараларини белгилашга хўжа-ликнинг ташкилий-ишлаб чиқариш 
тузилиши асослан-ганидан, ҳар хил меҳнат жамоаларининг сони, ўлчамлари ва 
ихтисосликлари белгиланганидан кейин киришилади. Бунда хўжалик 
марказлари, ҳамда ер тузиш йилида мавжуд чорвачилик мажмуалари ва 

---

236 
фермаларининг назарда тутилган жойлашиши, ишлаб чиқариш бўлимларининг 
чегаралари ва жойлашиши ҳисобга олинади.
Бўлимларнинг ер массивлари майдонлари, ер турлари таркиблари ва 
сифати бўйича энг яхши тарзда хўжалик-нинг ички ихтисослашишига мос 
келиши, меҳнатга яроқли аҳолининг бандлигини текис, ердан ва ишлаб 
чиқариш фондларидан самарали фойдаланишни таъминлаши керак. 
Бўлимлар ер майдонлари шакли ва жойлашиши бўйича ихчам, иложи 
борича тўғри чизиқли чегараларга эга, тўғри шаклда бўлиши ва хўжалик 
марказига энг яқин жойлашган битта массивда жойлашиши керак. Бу 
одамларни ва юкларни ташиш учун транспорт харажатларини ва қишлоқ 
хўжалик техникасининг бефойда юришларини сезиларли қисқартириш 
имконини беради. Улар ишлаб чиқаришнинг энг юқори самарадорлигини 
таъминловчи оқилона ўлчамларга эга бўлишлари керак. 
Хўжаликнинг ички ихтисослашишини, бўлимларга бириктирилган ер 
турлари таркибини ва уларнинг чегараларини белгилашда уларнинг кейинчалик 
трансформацияланиш имкониятлари ва хўжаликда ҳудудни ички ташкил этиш 
(йўлларни, алмашлаб экишларни, магистрал каналларни ва ш.ў. жойлаштириш) 
ҳисобга олинади.
Ишлаб чиқариш бўлимларининг ер массивларини шундай шакллантириш 
керакки, бунда хўжалик маркази иложи борича ердан фойдаланишнинг 
марказий қисмида жойлашсин. Бу асосий ер турларини аҳоли яшаш жойларига 
яқинлатиш, юкларни ташиш ва қатнашларнинг ўртача масофасини анча 
қисқартириш ва шунинг ҳисобига ишлаб чиқариш самарадорлигини ошириш 
имкониятини беради.
Хўжалик маркази жойлашишининг ерлар узоқлашишига таъсири 
тўғрисида 13 жадвал маълумотлари бўйича хулоса қилиш мумкин. Масалан, 
қишлоқдан далаларгача бўлган ўртача масофа яхши ечимда 3 км (ердан 
фойдаланиш томонлари нисбати 1:1, қишлоқ унинг марказида жойлашади) 
ёмон ечимда 7,5 км ўзгаради. Ишлаб чиқариш бўлимлари ер массивларини 
жойлаштиришда қуйидаги талабларга риоя қилинади: 
ҳар бир ишлаб чиқариш бўлимига унинг хўжалик марказларига энг яқин 
жойлашган ерлар бириктирилади. Бўлим ҳудудида бир неча қишлоқ ва
ишлаб чиқариш 
13 жадвал