Entropiya. Termodinamikaniń úshinshi nizami

Entropiya.Termodinamikaniń úshinshi nizami.

Reje;
1.Termodinamika tariyxi hám nizamlari.

a)Termodinamika nizamlariniń nátiyjesi

b) Termodinamika nizamlarin tusiniw ushin tiykarǵi tusinik
c) Termodinamika nizamlarin islep shiǵiw
2.Entropiya haqqinda qisqasha túsinik
a) Entropiya. Termodinamikaniń tiykarǵi teńlemesi
b) Entropiyaniń ósiw nizami
c)Entropiyani fenomenologik aniqlaw
3.Termodinamikaniń u`shinshi nizami.

1.Termodinamika tariyxi hám nizamlari
Termodinamika issiliq effektleri menen birge júzberetug`in túrli processlerde energiyanin` aylaniw nizamliqlarin uyrenetuǵin pa`n. Termodinamika sózi grekshe <<termos>> -issiliq, <<dinamikos> .-kúsh degen mánisti bildiredi. Texnikaliq Termodindmika pán sipatinda M.V,Lomonosov(1746-jil) tárepinen energiyaniń aylaniw hám saqlaniw nizaminiń ashiliwi, oniń "Issiliq hám suwiqliq sebepleri " (1747-jil ) degen ilimiy jumisinda issi zatlar mikro bólekshelerdiń háreketleniwin spatlaw, (1765-jil) rus mexanigi I,I,Polzunov tárepinen birinshi universal puw mashinasiniń payda boliwi nátiyjesinde universal porshenli dvigatellerdiń sizilmasi jaratiliwi hám termodinamikaniń ekinshi nizaminiń jaratiliwi nátiyjesinde juzege kelgen, XIX ásirdiń aqirinda Termodinamika páni rawajlanadi. Termodinamikaniń rawajlaniwina R,Mayer (1872-jil ),D.Joul (1843-1846-jil). E,X,Lens (1844-jil),S,Karno (1824-jil). R.Klazius (1854-jil) hám
V.Tomson (1856-jil) óz jumislari menen úlken úles qosqan.
Termodinamika – fizikaliq, ximiyaliq hám texnikaliq termodinamika bolip bólinedi.
Aniq jaǵdaydaǵi uluwma qaǵiydalarǵa fizikaliq qásiyetlerine tán bolǵan proseslerdi uyrenetuǵin termodinamikaniń bólimi uluwma fizikaliq termodinamika delinedi.
Qatnasiwshi dene ximiyaliq qásiyetlerdi ózgeriwi, olardaǵi issiliq almasiwin uyretetuǵin bólimi ximiyaliq termodinamika delinedi,
Texnikaliq termodinamika bolsa energiyaniń óz-ara bir-birine aylaniwin yaǵniy issiliq muǵdariniń jumisqa aylaniwi hám jumistiń issiliqqa aylaniwin uyretedi. Bul prosses jilliliq divigetelleri hám suwitiw mashinalarinda ushrasadi.
Termodinamikani uyreniwde hám oni aniq misallarda ashiqtan-ashiq kóriwde tábiyiy pánlerde qabil qilinǵan bir hádiyseniw usili ekinshisinen parq qiliwina itibar beriw kerek boladi.
Ilimiy pánler Termodinamikasi termal energiyani keminde bir energiya (mexanik, elektor, hám taǵi basqa ) turde yaki jumis penen ótkiziw imkaniyatina iye bolǵan dizimler menen baylanisli. Termodinamik nizamlar jillar dawaminda islep shiǵilǵan bolip termodinamik dizim energiya almasiwi prosesi baslanǵaninda eń tiykarǵi nizamliqlar qatarina kirgen. Termodinamikaniń tariyxi Otto Von guercke menen baslanadi, ol 1650-jilda dunyadaǵi birinshi vakum pompasin qurip, oniń Magdeburg yarim sharlari járdeminde vakumdi dunya kólemine usindi.
Guericke Arastudiń uzaq muddetli boljawlarin biykar etiw ushin vacuum islep shiǵariwǵa májbur boldi. Guerickeden kóp ótpey ingliz fizigi hám ximigi Robert Boyl Guericke dizayinlerin uyrendi hám ingliz alimi Robert Xook penen kelisken halda, 1656-jilda hawa nasozin qurdi.Usi nasozdan paydalanǵan halda Boyl hám Xook, basiw temperature hám dawis ortasindaǵi munasebetti sezdi. Waqit ótip Boyl nizami duzildi, onda basim hám kólem muǵdari keri proportsional dep keltirildi.

1.