Energiya transformatsiyalanishining molekulyar mexanizmlari. Biologik oksidlanish va atf reja

Umumiy ko’rinishda dA-termodinamik sistemada tashqi bosim -’dVga qarshi ish bajarib, kimyoviy o’zgarishlarni keltirib chiqaruvi maksimal foydali ish dA max
iborat va bu quyidagicha ifodalanadi:
dA q ‘dV + dAmax
dQ q dU + ‘dV + dAmax
Bunda sistemadagi issiqlik miqdoriga mos, holat funktsiyasi entalg’’iyani kiritamiz va bundan termo-kimyoviy Gess qonuni kelib chiqadi: dH q dU + ‘dV
Bu tenglamaga muvofiq kimyoviy reaktsiyaning issiqlik effekti - dQ oxirgi va dastlabki holatlar entalg’-’iyalari o’rtasidagi farq bilan ifodalanadi.
“Entalg’’iya” yunoncha so’zdan olingan bo’lib, “qizdiraman” degan mahnoni anglatadi.

• 
  Gess qonuni- 1840 y. G.I.Gess tomonidan kashf qilingan qonun yordamida termodinamik sistemalarda murakkab biokimyoviy jarayonlarning boshlang’ich va oxirgi hosil bo’lgan mahsulotlar energiyasi aniq bo’lgan sharoitda ajralib chiqqan issiqlik miqdorini hisoblash imkonini beradi.
  

Gess qonuni oziq-ovqat mahsulotlarining quvvatini (kaloriyasini) aniqlashda qo’llaniladi.
Oddiy moddalardan bir molg’ birikma hosil bo’lganda ajralib chiqadigan yoki yutiladigan issiqlik miqdori shu birikmaning hosil bo’lish issiqligi deb ataladi.
Bir molg’ to’liq yonganda ajralib chiqadigan issiqlik miqdori esa, moddaning yonish issiqligi deb ataladi. Reaktsiyaning issiqlik effekti jarayonning qanday usulda olib borilishiga bog’liq emas, balki reaktsiyada ishtirok etayotgan dastlabki va oxirgi holatiga bog’liq. Kimyoviy reaktsiyaning issiqlik effektini hisoblash uchun reaktsiya mahsulotlarining hosil bo’lish issiqliklari yig’indisidan, reaktsiya uchun olingan dastlabki moddaning hosil bo’lish issiqliklari yig’indisini ayirib tashlash kerak:
dHq ΣdHmahs.– ΣdHdastl.modda
dH- reaktsiyaning issiqlik effekti;
ΣdH–reaktsiya mahsulotlarining hosil bo’lish issiqliklari yig’indisi.
ΣdH-dastlabki moddalarning hosil bo’lish issiqliklari yig’indisi.
Odam organizmi ustida o’tkazilgan tajribalarda ham TD 1-qonuni tasdiqlangan. Mas-n, sutka davomida qabul qilingan oziq moddalar tarkibida mavjud energiya miqdori va bu vaqt davomida organizmdan ajralgan issiqlik energiyasi o’rtasidagi termo-dinamik moslik mavjudligi qayd etilgan.