«energetika» kafedrasi «kichik gidroelektr stansiyalar» fanidan ma’ruzalar kursi namangan-2020

1.4 – rasm. Urgut (a) va Ohangaron (b) gidroelektr stantsiyalari

KGESlarni loyihalash, qidiruv, izlanish ishlarini amalga oshirish “Gidroproekt” AJ tomonidan amalga oshirilmoqda, GESlarni qurish va ularning ekspluatatsiyasi ishlari “O’zbekgidroenergo” AJ tomonidan tashkil etilmoqda.

Ma’ruza № 2
Mavzu. Kichik GESlarning sinflari.
Kichik GESlar har xil iste’molchilarni ularning talablariga ko’ra elektr energiyasi bilan ta’minlashga xizmat qiladigan jihozlar va inshootlar majmuidan iborat qurilma hisoblanadi. KGES larning tuzilishi, ular tarkibidagi inshootlar, sxemalari ish jarayonida maksimal samaradorlikka erishish mezoniga mos ravishda tanlanishi kerak. KGESlarni sinflarga bo’lishda qo’llaniladigan eng asosiy ko’rsatkich sifatida ularning quvvati qabul qilinadi (1.5 – rasm). Lekin KGESlarning maksimal quvvatini belgilashda jahondagi energetika sohasidagi tashkilotlarning mezonlari har xil.




1.5 – rasm. Kichik GESlarning sinflarga bo’linishi.

Bu asosan mamlakatlarda kichik gidroenergetika sohasidagi qo’llanilayotgan tendentsiyalarga, suv resurslariga, KGESlarni loyihalashning qabul qilingan tartibi, qoidalariga va boshqa faktorlarga bog’liq. SHvetsiya, SHveytsariyada KGESlarning maksimal quvvati 1,5 MVt, Avstriya, Ispaniya, Germaniya va Frantsiyada 20,0 MVt, Osiyo va Latin Amerikasining ba’zi mamlakatlari va Norvegiyada 10 MVt, Rossiyada 30 MVt qabul qilingan. Bizning Respublikamizda ham gidroenergetikaga oid me’yoriy xujjatlarda KGESlarning maksimal quvvati 30 MVt belgilangan. 2000 yillargacha KGESlarning maksimal quvvati sifatida 10 MVt hisoblanishi manbalarda ko’p uchraydi. Keyingi yillarda bu quvvat kichik gidroenergetika texnologik jihozlarining yiriklashganligi tufayli ancha oshdi. Halqaro Energetika Agentligining 2012 yilda nashr etilgan ilg’or energetik texnologiyalarga bag’ishlangan Technology Roadma’ ‘ydro’ower

nomli qo’llanmasida quyidagi jadvalda keltirilgan mezon beriladi [4].