Energetika fakulteti "elektr energetikasi" kafedrasi

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM
VAZIRLIGI


FARG‘ONA POLITEXNIKA INSTITUTI


ENERGETIKA FAKULTETI


"ELEKTR ENERGETIKASI" KAFEDRASI

5310200 – “Elektr energetikasi”

5310100 – “Energetika” (gidroenergetika)
yo‘nalishlarining talabalari uchun

“Stansiya va podstansiya” fanidan

MA’RUZALAR KURSI
FarPI uslubiy kengash
tomonidan tasdiqlangan.
Bayon № ___”___”___ 2021 y

FARG‘ONA–2021
Ma’ruzalar kursi “Stansiya va podstansiya” fanidan “Elektr energetikasi” va “Energetika” yo‘nalishlari bo‘yicha ta’lim oluvchi talabalar uchun tuzilgan.Ma’ruzalar kursida “Stansiya va podstansiya” fani bo‘yicha ma’ruza mashg‘ulotlari yoritilgan.

Ma’ruzalar kursi “Elektr energetikasi” kafedrasi “___”___._______ yildagi “___” sonli majlis bayonida tasdiqlangan va “Energetika” fakulteti uslubiy kengashining “___” ___. _______ yil “___” sondagi qaroriga asosan bosmaxonadan chiqarish uchun tavsiya qilingan.
Tuzuvchi: katta o‘qituvchi A.X.Eraliyev
assistent M.F.Raximov


Taqrizchilar : “Farg‘ona regeanal
dispetcherlik xizmati”
dispetcheri
M.Ortiqov

“EE” kafedra mudiri

t.f.n.dots Jabborov T.K.


MUNDARIJA

AVTOTRANSFORMATORLARNI KOMBINATSIYALANGAN (ARALASH) ISH HOLATLARI 8
KUCH TRANSFORMATORLARINING (AT) QUVVATINI TANLASH 16
ELEKTR USKUNALARINING ELEKTR SXEMASI 20
TAQSIMLASH QURILMALARINING (TQ) ELEKTR SXEMALARI 23
HALQA TIPIDAGI TAQSIMLASH QURILMASINING SODDALASHTIRILGAN SXEMALARI 26
IES, GESNING O‘Z EHTIYOJLARI 29
PODSTANSIYALARNING O‘Z EHTIYOJLARI TIZIMLARI 32
STANSIYA (PODSTANSIYA)NI ENERGETIK TIZIM BILAN BOG‘LANISH ELEKTR SXEMASI VARIANTLARINI TEXNIK - IQTISODIY QIYOSLASH 35
KOMPLEKT TAQSIMLOVCHI QURILMALARI 38
TAQSIMLASH QURILMALARI 43
ELEKTR STANSIYA VA PODSTANSIYA MAYDONIGA TQ NING JOYLASHUVI 46
STANSIYA VA PODSTANSIYALARNING O‘LCHOV TIZIMLARI, NAZORATI, SIGNALIZATSIYASI VA BOSHQARISHI. 49
BOSHQARISH SHITLARI. SIGNAL TIZIMLARI 52
STANSIYA VA PODSTANSIYALARINI OPERATIV TOKI 56
STANSIYA VA PODSTANSIYALARNI YASHINDAN HIMOYALASH 60
ASOSIY QISQARTMA XARFIY SO‘ZLAR. 65
Foydalanilgan adabiyotlar 73

KIRISH. FANNING MAQSADI VA VAZIFALARI.
Reja:
1.1. Elektr stansiyalarini elektr sxemalari , o‘z ehtiyoj tizimlari, o‘lchov, nazorat va boshqarish tizimlari va elektr stansiyalari va podstansiyalarni yashindan ximoyalash asoslarini o‘zlashtirish.
1.2. Fan tarixi va rivojining tendensiyasi, istiqboli hamda respublikamizdagi ijtimoiy-iqtisodiy islohotlar natijalari va hududiy muammolarning elektr energetika istiqboliga ta’siri
Tayanch so‘z va iboralar:
Elektr energiyasining sifat ko‘rsatkichlari, energiya resurslari, elektr stansiyasi, nimstansiyasi, elektr tarmog‘i, elektr iste’molchilari, energetik tizim, elektr qurilmasi.
1.1. Kirish. Elektr stansiyalarini elektr sxemalari , o‘z ehtiyoj tizimlari, o‘lchov, nazorat va boshqarish tizimlari va elektr stansiyalari va podstansiyalarni yashindan ximoyalash asoslarini o‘zlashtirish.
Elektr stansiyalari ko‘p miqdordagi asosiy va va yordamchi elektr qurilmaning murakkab texnologik kompleksini namoyon etadi. Asosiy elektr qurilmalarga elektr energiyasini ishlab chiqarish, uzatish va taqsimlash, yordamchi qurilmalarga yordamchi funksiyalarni (o‘lchash, signalizatsiya, boshqarish, himoya va avtomatika va boshqalar) bajaruvchilar hisoblanadi.


1.1-rasm Generatorli kuchlanishdagi yig‘ma shinali elektr stansiyasining prinsipial elektrik sxemasi
Generatorlarni kuchlanishdagi yig‘ma shinalar bilan o‘zaro ulanishini soddalashtirilgan prinsipial elektrik sxemasi 1.1–rasmda ko‘rsatilgan. Generatordan ishlab chiqarilgan elektr energiyasi YSH ga, qabul qilinib, keyin energiya tizimi va xususiy ehtiyoj (XE) bilan o‘zaro yuklamalarga (Yu) tarqaladi.
Sxemada belgilangan alohida elementlar quyidagicha belgilanadi:
O‘chirgichlar Q–elektr zanjirini normal va avariya sharoitida ulash va uzish uchun, ajratkichlar QS–elektr qurilmasining mas’ul qismidagi kuchlanishni olib zaruriy ta’mir paytida tanlash va ochiq uzilish hosil qilish uchun; ajratkich, qoidaga ko‘ra, elektr qurilmasining operativ elementi (apparatti) emas, ta’mir elementi hisoblanadi;

Elektr stansiyalarida elektr energiya hosil qilish texnologik jarayoni.