Elektrotehnika va elektronika


 Radioizotopli, radioto‘lqinli va  akustik sath o‘lchagichlari



Download 7,5 Mb.
Pdf ko'rish
bet113/256
Sana01.01.2022
Hajmi7,5 Mb.
#297691
1   ...   109   110   111   112   113   114   115   116   ...   256
Bog'liq
UphaxUDZs1c53MJuQsuepgecspD0Xy8OHyiIDkeO

 
9.5. Radioizotopli, radioto‘lqinli va  akustik sath o‘lchagichlari 
Boshqa rusumli asboblar bilan taqqoslanganda radioizotopli sath o‘lchagichi eng  universallardan 
hisoblanadi.
 
Ular  sathni  ham  diskretli  va  ham  uzluksiz  nazorat  qilish  imkonini  beradi;  ochiq  va  yopiq 
sig‘imlarda  har  qanday  suyuqlik    va  to‘kiluvchan(donador)  muhitlar  uchun  foydalanilishi    mumkin;
 
kontaktsiz  ishlaydi,  demak,  nazorat  qilinadigan  yoki  atrof  muhitning  agressivligiga    sezgir  emas.  Ular 
ko‘rsatkichlarining  aniqligi  va  stabilligi  muhit  holatining(temperatura,  namlik,  elektr  o‘tkazuvchanlik,  
zichlik,  bosim  va  boshqa  fizichesk  xossalar)  o‘zgarishiga  bog‘liq  emas.
 
Radioizotopli  sath  o‘lchagichlar 
ishlash asosida radioaktiv nurlanishni qaydlash  tamoyili yotadi, turlicha yutuvchanlik(yutilish) xossalariga 
ega  ikkita  muhit  orqali  o‘tadigan        va  ushbu  muhitlarning  bo‘linish  chegarasi  siljitilganida  o‘zining 
intensivligini o‘zgartirishi yotadi[16]. 


117 
 
Nurlanishning manbaalari sifatida 
γ
 – nurlatgichlar, kobalt-60, seziy-137, selen-75 va boshqalar.; 
iste’molchilar sifatida  – Geygerning hisoblagichlari, ssinsillyasionli hisoblagichlar, yoki yarimo‘tkazgichli 
detektorlar qo‘llanadi. 
 
9.4-rasm. Maxsus sath o‘lchagichlarning strukturali sxemalari. 
 
Sathning  radioizotopli  indikatori  strukturali  sxemasi  (9.4-rasm.,a)  rasmda  keltirilgan.
 
Asbob  1 
radioaktivli nurlanish manbaasi va 2 hisoblagichlar blokidan iborat. Hisoblagichlar 
γ
- kvantlar sonining 
o‘zgarishini  fiksatsiyalaydi,  agarda    granitsa  razdela  muhitlar  bo‘linish  chegarasi    sathning  berilgan 
qiymatidan  pastda  yoki  yuqorida  joylashsa.  Radioaktivli  nurlanish  impulslari  3
 
multivibrator  yordamida 
fiksatsiyalanadi  va  4  hisobning  tezligini  o‘lchagichgi  kelib  tushadi.  U  tomonidan  ishlab  chiqilayotgan 
kuchlanish, 5 elektronli kuchaytirgich bilan kuchaytiriladi, kning yuklamasi sifatida ikkilamchi asbob yoki 
signal(xabar)  jihozi  qaraladi.  Bir  qator  radioizotopli  sathning    indikatorlari  ishlab  chiqilgan,  nurlanish 
manbaasi va detektorlar  oralig‘i 6 m gacha bo‘lganida signal berish(xabar berish)ning aniqligini   ±20 mm 
chegarasida ta’minlanadi. Radioizotopli sath o‘lchagich, suyuq yoki to‘kiluvchan(donador) materiallarning 
sathini        uzluksiz    o‘lchash uchun   mo‘ljallangan,  kuzatuvchi  tizimdan    iborat bo‘ladi,  unda manbaa  va 
iste’molchi  sathning  o‘zgarishi  oqibatida  o‘zgartgich  darhol  siljiydi.  Asboblar,  mana  shunday  sxema 
bo‘yicha ishlashga  mo‘ljallangani uchun, o‘lchash sathning diapazoni(poyoni) 0-2 m dan  0-10 m gacha 
bo‘lganida, mazkur holatda asosiy  xatolik ±0,5-1,0 % dan ortmaydi. 

Download 7,5 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   109   110   111   112   113   114   115   116   ...   256




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish