Elektrotehnika va elektronika

9.1. Umumiy ma’lumotlar va klassifikatsiyasi(tasniflanishi) 
Texnologik  apparat  ishchi  muhiti  –  suyuqlik  yoki  to‘kiluvchan(donador)  jismlar  bilan  to‘ldirilish 
balandligiga sath deyiladi. Ishchi muhitdagi sath texnologik  parametr bo‘lib, u haqidagi axborot texnologik 
apparatning ish rejimini nazorat qilish uchun, ba’zi bir hollarda esa ishlab chiqarish jarayonini boshqarish 
uchun zarurdir. 
Sathni  chegaralashning  zamonaviy  usullari  va  ulardan  foydalanishga    asoslangan  jihozlar  turli  -
tumandir. 
Sath  o‘lchagich  quyidagilarga  bo‘linadi:  sathni  uzliksiz  o‘lchash  asboblariga,  yoki  sathning 
ko‘rsatkichlari,  va  indikatorlari,  yoki signalizatorlariga.  Uzliksiz  nazorat qilishga   mo‘ljallangan sathning 
o‘lchagchlari  texnologik  sig‘imlarda  sathning  tezkor  o‘zgarib  turishida  ishlatladi.  Sathning 
signalizatorlari(xabar  bergichlari)  diskretli    o‘lchashlarni  bajarish  uchun    bir  yoki  bir  nechta  aniq 
belgilangan(fiksatsiyalangan) holatini aniqlashda sezgir elementlar o‘rnatish joyida ishlatiladi. Texnologik  
jarayonlarni avtomatik rostlash va boshqarish tizimlarida sathni ko‘rsatkichlari va signalizatorlari(xabar 
bergichlari) birlamchi axborot datchiklari sifatida keng foydalaniladi. 
Ishlash    tamoyili  bo‘yicha  asboblar  sathni  o‘lchash  uchun  va  signal(xabar)  beruvchi  quyidagi 
guruhlarga  bo‘linadi:  mexanicheskli(qalqovichli,  membranali,  kontaktli-mexanikli);  gidrostatik,  elektrli, 
radioizotopli, radioto‘lqinli, akustik, og‘irlikli va boshq. 
O‘lchash  diapazoni(poyoni,  kengligi)  bo‘yicha:  o‘lchash  chegaralari  0-20  m  li    keng  poyonli  sath 
o‘lchagichlari va  o‘lchash chegaralari - 0 - ±100 mm yoki 0 - ±450 mm tor poyonli[16,17].