Elektronnıń zaryadın Milliken usılınıń járdeminde anıqlaw Jumıstıń maqseti

Eksperimentte anıqlanǵan elektr zaryadınıń shamasın korrektirovkalaw

Kóp sanlı eksperimentlerdiń nátiyjeleri analiz qılınǵanda, may tamshısınıń ólshemleri kishireyip barǵan sayın elektr zaryadınıń shaması óziniń haqıyqıy shamasına salıstırǵanda úlkenirek shamadaǵı mánislerde anıqlanadı eken. Milliken bunday ózgerislerdiń sebebin Stoks formulasınıń júdá kishi may tamshıları ushın qollanıw orınlı bolmaytuǵınlıǵı menen túsindiredi. Stoks formulası jabısqaq ortalıqta qozǵalıwshı shar ushın arnalǵan bolıp, jáne bul ortalıq bir tutas ortalıq bolıwı kerek. Gazler ushın Stokstıń bul formulası tek ǵana gaz molekulalarınıń erkin júriw jolı qozǵalıwshı (shar tárizli) dene ólshemlerine salıstirǵanda júdá kishi bolǵan waqıtta ǵana ( ) orınlı bolıp tabıladı. Al keri jaǵdayda, yaǵnıy gaz molekulalarınıń erkin júriw jolı denelerdıń ólshemlerine jaqın shamalarda bolatuǵın bolsa, Stoks formulasına tómendegishe dúzetiliw kirgiziledi:

(17)

bul ańlatpada arqalı turaqlı shama, arqalı tamshınıń túsiw tezligi belgilengen.
Gaz molekulalarınıń erkin júriw jolı gaz basımı ǵa keri proporcional shama ekenligin itibarǵa alıp (17)-formulanı mına túrde jazamız:

(18)

Bul ańlatpada turaqlı shama bolıp, onıń shaması eksperimentallıq usıllar járdeminde tabıladı.
Stoks kúshi shamasınıń bunday kishi may tamshıları ushın ózgeriwin esapqa alsaq, onda tamshınıń radiusı ushın jazılǵan (7)-formula da ózgeredi. Kishi tamshılardıń radiusın anıqlawǵa múmkinshilik beretuǵın formulanı keltirip shıǵaramiz. (6)-ańlatpa Stoks kúshi formulası ózgergennen soń mına kóriniske keledi:

(19)

Tamshınıń radiusı eksperiment nátiyjeleri tiykarında

(20)

formulasınıń járdeminde anıqlanadı. Oǵan tómendegishe korrektirovkalawdı kirgiziw kerek boladı eken:

(21)

Stoks kúshiniń formulasına dúzetiw kirgizilgennen keyin eksperimentte teń salmaqlıq hám dinamikalıq usıllar járdeminde alınǵan nátiyjeler tiykarında (12)- hám (14)-formulalardan esaplap tabılatuǵın elektr zaryadınıń shamasına tómendegishe korrektirovkalaw ámeli kirgiziliwi tiyis:

(22)

Joqarıda keltirilgen korrektirovkalaw ámelleri tek ǵana kishi ólshemlerdegi may tamshıları ushın ǵana orınlı ekenligi atap ótiliwi kerek.