Elektronika va avtomatika fakulteti «oliy matematika» kafedrasi «fanlar integratsiyasini ta

3.2. Bo‘lajak muhandislarni tabiiy-ilmiy, umumkasbiy va ixtisoslik fanlarni integrasiyalash orqali ishlab chiqarish amaliyotiga tayyorlash metodikasi (Neft va gaz sohasi misolida)

Hozirgi kunda jamiyatni rivojlantirishning hozirgi bosqichida ishlab chiqarishni jadal rivojlantirish yo‘li bilan bog‘liq bo‘lgan oliy ta’limning eng muhim vazifalaridan biri ta’lim sifatini oshirish, malakali, raqobatbardosh muhandis kadrlarini tayyorlashdir. Buning uchun oliy texnik o‘quv yurtlarining asosiy vazifasi bitiruvchilarda zarur bilim va ko‘nikmalar tizimini shakllantirish, shuningdek, ushbu bilimlarni kasbiy faoliyatida qo‘llash qobiliyatini rivojlantirishdan iborat. Zero bo‘ajak muhandislar yangi avlod talabiga javob beradigan, yangi texnika va texnologiyalar o‘zlashtirgan, mustaqil fikr yurita oladigan, nazariy bilimlarni kasbiy faoliyatiga qo‘llash mahoratiga ega bo‘lishi lozim.

Talabalarga oliy ta’lim muassasasidagi o‘quv jarayonida tabiiy-ilmiy, umumkasbiy va ixtisoslik fanlaridagi fanlararo bog‘liqlikni amalga oshirish orqali bilimlarni o‘zlashtirish, kelgusi kasbiy faoliyatidagi muammolarni bartaraf etish imkonini beradi.
Fanlararo bog‘lanishlarni amalga oshirish uchun talabalar ixtisoslik fanlarni o‘rganishida tabiiy-ilmiy va umumkasbiy fanlardan olgan bilim va ko‘nikmalardan foydalanishi yordam beradi. O‘quv jarayonidagi fanlar materiallari orasidagi bog‘liqlik, alohida fanlar o‘rtasidagi ob’ektiv mavjud aloqaning aks etishi talabalarning kelgusi kasbiy faoliyati bilan bog‘liqdir. Fanlararo integrasiya haqida gapirganimizda, tabiiy-ilmiy, umumkasbiy va ixtisoslik fanlari o‘rtasidagi aloqalarni ta’kidlashimiz zarur.
5321300 - Neft va neft-gazni qayta ishlash texnologiyasi bakalavriat ta’lim yo‘nalishi o‘quv rejasi 4 blokka ajratilgan, bular:

1. 
   Tabiiy-ilmiy va gumanitar fanlar;
   
2. 
   Umumkasbiy fanlar;
   
3. 
   Ixtisoslik fanlari;
   
4. 
   Qo‘shimcha fanlar.
   

Ushbu o‘quv rejasidan 1-blok (tabiiy-ilmiy va gumanitar fanlar)dan “Matematika 1,2”, 2-blok (umumkasbiy fanlar)dan “Kimyo injineringida modellashtirish va avtomatlashtirish” va “Avtomatik boshqarish nazariyasi”, 3-blok (ixtisoslik fanlari)dan “Neft va gaz mahsulotlarini zamonaviy tahlil qilish usullari” fanlarini tanlab olamiz. Bu fanlar o‘rtasidagi integrasiyasini amalga oshirib talabalarni ishlab chiqarish amaliyotiga tayyorlashni ko‘rib o‘tamiz.



rasm
Bo‘lajak muhandislar ishlab chiqarish amaliyotini o‘tayotganda matematik usullar bilan hal qilinadigan umumkasbiy fanlarning amaliy muammolariga duch kelishadi. Bu muammolarni hal qilishda matematik modellashtirish muhim o‘rin tutadi. Bunday vaziyatlarda matematika fanini kasbga yo‘naltirilgan fanlar bilan o‘zaro bog‘liqligini ko‘rsatish, muhandisning haqiqiy ijodiy faoliyatida matematik bilimlarning rolini ko‘rsatish juda muhimdir.
Fanlarni o‘rganishda matematika fanining integral hisob bo‘limi matematikada, balki fizika, biologiya, iqtisod, texnika va boshqa fanlar va inson faoliyati sohalaridagi turli masalalaga tadbiqinilarini muhokama qiluvchi "muhandislik yo‘nalishidagi kasbiy masalalarda aniq integralning tatbiqlari" mavzusini o‘qitish elektron dasturini ishlab chiqdik. Bu dasturda muhandislarni kasbiy sohalarida duch keladigan kasbiy masalalarni hal qilishda matematika fanining aniq integral bo‘limidan foydalanildi.
O‘quv jarayonida fanlararo yondashuvni takomillashtirish nuqtai nazaridan, tegishli fanlarni chuqurroq va batafsilroq o‘rganish, har qanday fan bo‘yicha jiddiy tayyorgarlik ko‘rish, kirish kursi alohida ahamiyatga ega.
Biz tadqiqotimizda metodika ichki mavzularning integrasiyasini ta’minlash orqali tabiiy-ilmiy, umumkasbiy va ixtisoslik fanlarining yaxlitligini ta’minlaydi. Bu yaxlitlikni hisobga olgan holda fanlarning ayrim tushunchalarini oldindan o‘rganish zarurati bilan belgilanadi, bu talabalarning kasbiy kompetentligini shakllantirishga yordam beradi.
Ta’lim oluvchilarning o‘quv jarayonidagi faoliyati asosiy texnik bilimlarni o‘zlashtirishdan iborat bo‘lib, mazkur faoliyat quyidagi komponentlarni o‘z ichiga oladi: o‘quv materiallarini o‘zlashtirish, fikrlash va amaliyotda qo‘llash. Bu komponentlar bir-biri bilan o‘zaro bog‘liq bo‘lib, ular o‘quv jarayonida ketma-ket qo‘llanilib, butun bir o‘quv jarayonini tashkil etadi.

1.