Elektron asboblar va mikroelektronika

Mantiqiy bazis
Ihtiyoriy funktsiyalarni ko`rish uchun kerak bo`ladigan mantiqiy funktsiyali to`plami mantiqiy bazis deb ataladi. I, ILI, NE funktsiyalar minimal mantiqiy bazis emas, chunki ular boshqa bazislar bilan ta`svirlanishi mumkindir, masalan /8 (ILI-NE) va /14 (I-NE).

SHunday qilib "I-NE" bazis minimaldir. NE, I, ILI funktsiyalari, "ILI-NE" bazisda ta`svirlanishni mustaqil ravishda ko`rilgan aksiomalar asosida bajaring.

Mantiqiy element sxemalarining o`ziga hosligi YUqorida keltirilgan I, ILI, NE, I-NE va boshqa mantiqiy elementlarining sxematexnik o`ziga hosligi mavjuddir.
Bazaviy mantiqiy element
Rasmda I-NE sxemaning qisqartirilgan ko`rinishi va uchun shartli belgilanish keltirilgan.

Tranzistorning VT I va VT 2 bazalardagi kuchlanish qarama-qarshi fazada bo`ladi va agarda x0*x1=1 bo`lsa, u holatda pastdagi tranzitor ochiq bo`ladi, yukoridagisi esa yopik chunki ~ (x0*x1)=0 VT1 kollektor potentsiali bu holda taxminan nolga teng va shuning uchun u=0. Boshqa hollarda x0 vax1 qiymatlarida tranzistor yopiq yuqoridagisi esa ochiq va sxema chiqishi - yuqori sathga teng, ya`ni sxema I-NE element sifatida ishlaydi. Bazaviy mantiqiy element chiqishlarini umuman birlashtirish mumkin emas, chunki, agar p-1 elementlar "1" holatda bo`lsa, a n-chi "0" bulsa, 7 holda VT 1 tranzistor tokini yagona VT 2 tranzistorning n-chi elementiga ("tugadi" (slivat’ (sink)). U holat yakuniy tok ruhsat etilgan darajadan ortib ketadi va VT 2 ishdan chiqadi.

Ochiq kollektorlik element
I-NE mantiqiy element ochiq kollektorlik (chapdagi 2 rasm) pastda romb chizig’i bilan belgilanadi.



Tashqaridan ochiq kollektorlarga reznetorlar, rele va dvigatellar o`ramlari, yorug’lik diodlarini va boshqalar ulanishi mumkindir. Bir necha elementlarning ochiq kollektorlari bazaviy elementdan farqli birlashtirish mumkin bo`lib, o`zgaruvchilarning to`g’ri qiymatlari uchun "I montaj" tashkil qiladi, chunki u= u0*u1=1, u0=u1=1 qoldi. Ba`zida sxemani "ILI montaj" (ILI ulashgichi) sxemasi deb atashadi, chunki u= ~(x0*x1)*~(x2*x3) o`rin almashtirish munosibatiga asosan ~(x0*x1+x2*x3) (2-rasm) ga teng ochiq eementarli I elementi rasmda romb belgisi bilan raqam tepada chiziqcha ko`rinishida tasvirlanadi.
"I-ILI-NE" elementlari va kengaytiruvchilar ILI-NE element chiqishiga ulangan bunday sxemalar bir necha "I" elementlarni birlashtiradi (3-rasm). Agarda a,v, . . . e o`zgaruvchi etarli bo`lmasa, u holda kengaytiruvchi elementlar qo`llaniladi. Buning uchun ular kengaytirish S va E kirishlariga (Ochiq kollektor va elementar kirishlar uchun) ulanadi. Q1 belgisi I funktsiyani aniqlab ILI bo`yicha birlashtiradi (4-rasm). Bu erda va keyin * belgi mantikiy eelementlarning yordamchi kirishlari deb belgilanadi.

Bu sxemalarda, "ILI" elementlarda kabi foydalanmaydigan kirishlarga "0" ulangan bo`lishi kerak. SHuning uchun, agarda I elementdagi bir soniya foydalanmayotgan bo`lsa, u holda uning kirishlardagi biriga 0 berilishi shart. Aks holda x har doim 0ga teng bo`ladi. Sxemadagi bu munosabat, TTD (SH) texnologiya asosida qurilgan bulib, bo`sh mantiqiy kirishlarga mantiqiy "1" ulanishga ekvivalentdir (shuni qayd qilish lozimki bunda mikrosxemaning ba`zi bir xarakteristikalari yomonlashadi).