Elektrolit eritmalarning osmotik xossalar. Izotonik koeffitsienti. Kuchli elektrolitlar uchun Debay-Xyukkel nazariyasi mundarija kirish I bob

Kuchli elektrolitlar.
Kuchli elektrolitlarda quyidagilar kuzatiladi.

1. 
   Optik va spektral analiz usullari vositasida tekshirish bunday eritmalarda dissotsiyalanmagan molekulalar bo‘lmasligini ko‘rsatdi.
   
2. 
   Kuchli elektrolit eritmalari istalgan konsentratsiyada to‘la dissotsiyalangan bo‘lgani uchun ular xossalaridagi o‘zgarish sabablarini dissotsiyalanish darajasi bilan tushuntirib bo‘lmaydi. Dissotsiyalanish darajasi tushunchasi bu o‘rinda o‘z ma’nosini yo‘qotadi. Bu jihatdan olganda kuchsiz elektrolit eritmalarida suyultirish fizik-kimyoviy xossalarida o‘zgarish sodir bo‘ladi va dissotsilanish darajasi o‘zgaradi.
   
3. 
   Kuchli elektrolit eritmalarida ionlar orasidagi tortishuv kuchi molekulalar orasidagi tortishuv kuchidan ancha katta bo‘lib ko‘proq masofagacha ta’sir qiladi.
   

Kuchli elektrolitlar xossalarining o‘zgarishi, asosan ionlar orasidagi tortishuv kuchining o‘zgarishiga bog‘liqdir.
Osmotik bosim nima?
Osmoz - erituvchi molekulalarning yarimorolli membranadan eng kam kontsentrlangan konsentratsiyalangan eritmasiga qadar bir tomonlama spontan tarqalishi. Yarim o'tkazmaydigan membran - bu hal qiluvchi hujayralar uchun o'tkazuvchan va unda erigan eritmalarga o'tkazib yuboriladigan bo'laklardir. Osmotik bosim glyukostatik bosim bo'lib, uning tatbiqi ma'lum bir probirkaga zarrachalarning tarqalishini to'xtatishi mumkin, ya'ni osmoz.
Osmoz tabiatda keng tarqalgan. Bu barcha biologik organizmalarga xosdir. Eritmalar yarim o'tkazgichli membranani ajratib turadigan bo'lsa osmotik bosim paydo bo'ladi. Masalan, hujayralardagi va hujayralararo bo'shliqdagi suyuqliklarni olamiz. Odatda hujayra tashqari va hujayra ichidagi ozmotik bosim bir xil bo'ladi. Ammo interstitsial suyuqlik suvni yo'qotsa , uning bosimi oshadi. Osmotik bosimning oshishi natijasida hujayralardagi suv hujayralararo bo'shliqqa tarqaladi. Diffuziya faqat bosim qiymatlari tenglashtirilganda to'xtaydi.
Osmotik bosimni belgilaydigan narsa
Osmozdagi bosim bir birlik hajmida qancha erigan zarrachalar mavjudligiga bog'liq. Bu molekulalar, ionlar yoki boshqa kolloid zarralar bo'lishi mumkin. Eritmaning ozmotik bosimi birlik miqdori bo'yicha osmotik tarzda faol bo'lgan barcha zarralar konsentratsiyasi bilan bog'liq bo'lishi mumkin. Bu hal qiluvchi va uning ichida erigan moddalarning kimyoviy xususiyatlariga bog'liq emas.
Olimlar osmotik bosimning gazlar bosimi bilan bir xil qonunlarga rioya etishlarini aniqladilar . Osmometr deb ataladigan asboblar bilan o'lchash mumkin. Ular maxsus manometrlardir. Ushbu qurilma hayvon va sun'iy kelib chiqishi yarim o'tkazilmaydigan membranalardan foydalanadi. Bosim o'lchovlari eritmaning kontsentratsiyasiga to'g'ridan-to'g'ri bog'liqdir .
Van Hoff tomonidan kashf etilgan osmotik bosim qonuni, uning raqamli ifodadagi qiymatining uning miqdori eritmaning hajmiga teng bo'lishini hisobga olgan holda, ushbu eritmaning mazmuni bir xil haroratda ideal gaz bo'lganligi haqidagi bosimga teng ekanligini tasdiqlaydi.
Qonun tenglama bilan ta'riflanadi: p = i CRT
I izotonik koeffitsient qiymati;
C eritma konsentratsiyasi, mollarda ifodalangan;
R universal gaz sarmoyasining qiymati;
T termodinamik haroratdir.