Elektroakustika

Sathlarning siljishi
. Signallarni uzatish trakti bo‘yicha irlamchi 
signal jarangdorligining absolyut sathi bo‘yicha axborot berilmaganligi 
tufayli, tinglovchi ikkilamchi signal sathi to‘g‘risida o‘zicha fikr 
yuritadi. Bundan tashqari qabul qilish tomonidagi apparaturaning 

---

82 
quvvati yetmasligi, hamda tinglash sharoiti o‘zgarishi natijasida 
birlamchi sitnal sathini tiklab bo‘lmaydi. Sathlarning siljishi birlamchi 
va ikkilamchi signallarning past va o‘rta chastotali tarkiblarini 
nurlatayotgan radiokarnaylar o‘rtasidagi nisbat o‘zgarishiga olib kelishi 
mumkin. Chunki, ikkilamchi signal o‘rtacha sathining birlamchi signal 
o‘rtacha sathiga nisbatan
yuqoriga siljishi past chastotali signallar 
tarkibini sub’ektiv ko‘tarilishiga, pastga siljishi esa, ularning pasayishiga 
olib keladi. 
Tovush signali dinamik diapazonining cheklanishi
: Tovush 
signallarining dinamik diapazoni signal uzatish kanali dinamik 
diapazonidan katta bo‘lganligi 
D 
s
>> D
k
sababli signallarni kanaldan 
buzilishlarsiz o‘tkazish maqsadida, uzatish kanali boshlanishda siquvchi 
va tugashida kengaytiruvchilardan foydalaniladi. Uzatish kanalining 
dinamik diapazoni 40 dB ga teng. Shunday qilib, dinamik diapazoni 40 
dB dan yuqori bo‘lgan eshittirish signallarining dinamik diapazoni 40 
dB 
kompressor
yordamida siqiladi. Natijada signal sifati birmuncha 
o‘zgaradi. Bu kamchilikni uzatish kanalining oxirida 
kengaytiruvchi - 
ekspander
ulash bilan yo‘qotiladi. Ekspander yordamida dinamik 
diapazonni kengaytirish apparaturani murakkablashuviga olib keladi. 
Chastota diapazonining cheklanganligi
. Yuqorida aytilgan akustik 
signallarni uzatish trakti barcha chastota diapazonini o‘tkazmaydi, 
shuning uchun chastota diapazonini cheklash haqida fikr yuritiladi. 
Xalaqitlar
. Signalni uzatish vaqtida unga turli xalaqit va shovqinlar, 
shu jumladan elektr va akustik shovqinlar qo‘shiladi. Akustik shovqinlar 
birlamchi tovush manbai joylashgan joyda va tinglovchi joylashgan 
joyda ham mavjud. 
Buzilishlar.
Birlamchi 
va 
ikkilamchi 
signallarning 
mos 
emasligining sababi keng ma’nodagi buzilishlardir. Odatda, buzilishlarni 
tor ma’noda tushunadilar va ularga: chiziqli, nochiziqli, parametrik va 
o‘tuvchi buzilishlar kiradi. Ulardan ayrimlarini ko‘rib chiqamiz.