Elektroakustika

3.3. O‘rtacha sath 
 
Akustik signal jadalligining o‘rtacha sathini eshitish a’zosi bilan 
(o‘rtacha sub’ektiv), yoki uzoq vaqt oraliqlari uchun o‘rtacha statistik 
(o‘rtacha davomiy), yoki inersionligi katta bo‘lmagan o‘lchov asbobi 
bilan aniqlash mumkin (o‘rtacha ob’ektiv). Ikkilamchi signal uchun 
o‘rtacha sathni sezgi a’zo bilan aniqlash kifoya, birlamchi signal uchun 
barcha o‘rtacha sathlarni bilish zarur chunki, bu signallar bizga 

---

78 
eshittirish va aloqa apparaturalari tizimi orqali o‘tadi. O‘rtacha signal 
sathlarni o‘lchash asbobining inersionligini o‘zgartirish yo‘li bilan 
o‘lchash mumkin. Signalning oniy quvvati noldan amplituda 
qiymatigacha o‘zgarishini hisobga olgan holda, o‘rtacha ob’ektiv sathni 
o‘lchovchi asbobning minimal vaqt doimiyligi, signalning maksimal 
yarim davr tebranishidan (f=30 Gs uchun, T
maks
/
2
= 17
 
ms
) oshmasligi 
kerak. Chunki, eshitish a’zosining doimiy vaqti o‘rtacha 150 ms, u holda 
o‘rtacha sathni sezgi a’zo bilan aniqlash uchun vaqt doimiysi 150 ms 
atrofida bo‘lishi kerak. 
Signal sathining davomiyligini oshirish uchun, o‘lchash asbobining 
o‘rtacha interatsiya vaqti: nutq uchun 15s va musiqa uchun 1 min. olish 
kerak. 
O‘rtacha akustik signal sathi quyidagicha ifodalanadi 
0
ўрт
ўрт
I
I
lg
10
L

, dB
(3.3) 
Kvazimaksimal va o‘rtacha sathlar ayirmasi 
pikfaktor 
deb ataladi: 
P=L
maks
-L
o‘rt
=N
el..maks
-N
el.o‘rt
(3.4) 
Pikfaktor, kanalni ortiqcha yuklanishdan saqlash uchun signalning 
uzatish sathi belgilangan maksimal sathidan qancha kam olinishini 
ko‘rsatadi. Musiqa signallari uchun pikfaktor 20 dB va undan yuqori, 
nutq signallari uchun 12 dB dan oshmasligi kerak. Bu ma’lumotlar 
akustik qayta ishlanmagan, shu jumladan xonaning akustik xususiyatlari 
ta’sir etmagan signallar uchun taalluqlidir.