Elektroakustika

Chiziqli (kanalli) vokoderlar. 
Bu 1939 yilda taklif etilgan eng qadimgi vokoderdir. Ushbu vokoder 
ahamiyatsiz fazaviy (vaqt) signal o‘zgarishlarini odamning kuchsiz eshitish 
sezgirligini ishlatadi. Uzunligi taxminan 20-30 ms bo‘lgan nutq segmentlari uchun 
torpolosali filtr orqali amplituda spektori aniqlanadi. Filtrlar qanch ko‘p bo‘lsa 
spektr shuncha yaxshi aniqlanadi, lekin kodlash uchun ko‘proq bit va kattaroq kod 
tezligi kerak bo‘ladi. Filtr chiqishidagi signal detektorlanadi, FNCh orqali 
o‘tkaziladi, diskretlanadi va ikki kod bilan kodlanadi (8.2-rasm). 
8.2-rasm. Blok koderi-kanalli vokoder struktura sxemasi
Shunday qilib, ovoz chiqaruvchi traktning sekin o‘zgarib boruvchi 
parametrlari aniqlanadi, bundan tashqari asosiy ton va unli ovozlar detektori 
yordamida, asosiy ton qo‘zg‘atuvchi davri va unli/unsiz tovush ko‘rsatgichi. 
Kanalli koder raqamli va analog formatda ham qo‘llanilishi mumkin va 
chiqishda taxminan 2,4 kbit/s gacha bo‘lgan kodli tezlikda yetarlicha aniq nutqni 
ta’minlaydi. 
Koder 
tomonidan 
qayta 
ishlangan 
ma’lumotni oluvchi dekoder
(8.3-rasm) uni teskari tartibda qayta ishlaydi va o‘zining chiqishida ovoz signalini 
sintezlaydi. Kanal vokoderlari asosan ovoz tushunarli va yuqori siqish nisbati 
kerak bo‘lgan joylarda ishlatiladi: harbiy soxada, aviatsiyada, kosmik aloqa va h.z. 
Formant vokoderlar 
Yuqorida ta’kidlab o‘tilganidek, nutq signali xaqidagi asosiy ma’lumotlar 
uning tarkibiy tuzilmasi va kengligini tashkil etuvchi formantda joylashadi. Ushbu 
formantning parametrlari yuqori aniqlik bilan aniqlangan va kodlangan bo‘lsa, juda 
kam bo‘lgan 1 kbit/s kam kod tezligini olish mumkin. Afsuski buni qilish juda 
qiyin, shuning uchun formantli koderlar keng tarqalmagan. 
PF 
PF 
To’g’rilagich 
FNC 
ARO
” 
ARO 
Qo’zqatuvchi impulslar 
detektori 
Unli/unsiz detektori 
M
X 
Ovoz 
Каnal 
FNC
H 
Тўғрилагич 

---

237 
8.3-rasm. Blok koderi-kanalli vokoder tuzulmaviy sxemasi