Электр таъминоти ва электр тармоšлари

Ўзгармас ток машиналари

1.8.14. Кучланиши 440 В гача қуввати 200 кВт гача бўлган ўзгармас ток машиналари Қоидалар мазкур бандининг 1, 2, 4в, 8-кичик бандларига, барча қолган ўзгармас ток машиналари эса - қўшимча 3, 4а, 5–кичик бандларига мувофиқ синалишлари лозим.

Синхрон генератор ва компенсаторларнинг қўзғаткичлари Қоидалар мазкур бандининг 1— 6, 8- кичик бандларига мувофиқ синалишлари лозим.
Қоидалар ушбу бандининг 7- кичик банди бўйича ўлчаш монтаж жойига келтирилган, қисмларга ажратилган машиналар учун бажарилиши лозим.
1.Ўзгармас ток машиналарини қуритмасдан ишга тушириш имкониятини аниқлаш. «Электротехник қурилмалар» ҚМҚ 3.05.06-97 нинг кўрсатмаларига мувофиқ бажарилиши лозим.
2. Изоляция қаршилигини ўлчаш. Чулғамлар изоляциясининг машина корпуси ва бандажларига нисбатан қаршилигини, шунингдек чулғамлараро изоляция қаршилигини ўлчаш 1000 В кучланишдаги мегаомметр ёрдамида бажарилади.
Изоляция қаршилиги қуйидагилардан кичик бўлмаслиги керак:
Чулғамлар орасидаги ва ҳар бир чулғамнинг корпусга нисбатан 10—30°С ҳароратда 0,5 МОмдан;
якор бандажлари (қўзғатгичлардан ташқари) меъёрланмайди;
қўзғатгич якорининг бандажи 1 МОмдан кичик бўлмаслиги керак.
3. Изоляцияни саноат частотасидаги юқори кучланишида синаш. Синаш 1.8.6-жадвалда (мазкур Қоидаларнинг 4-иловаси) келтирилган меъёрлар бўйича амалга оширилади. Меъёрланган синаш кучланишини бериш давомийлиги –1 дақиқа.
4. Ўзгармас токка қаршиликни ўлчаш:
а) қўзғатиш чулғамларини. Қаршилик қийматининг, ишлаб чиқарган завод маълумотларидан фарқи 2% дан ортмаслиги шарт;
б) якор чулғамини, чулғам қадами бўйича (ҳалқасимон, тўлқинсимон). Қаршиликлар қийматларини бирини иккинчисидан фарқи 10% дан ортмаслиги шарт.
в) реостатларни ва ишга тушириш-ростлаш резисторларини. Умумий қаршилик ўлчанади ва шахобчаларнинг бутунлиги текширилади. Қаршиликлар қийматларини ишлаб чиқарган завод маълумотларидан фарқи 10% дан ортмаслиги шарт.
5. Салт ишлаш тавсифини олиш ва ўрамлар изоляциясини синаш. Ўзгармас ток генераторлари учун кучланишни номинал кучланишнинг 130% игача; қўзғаткичлар учун – энг юқорига (юқори сатҳигача) ёки ишлаб чиқарган завод томонидан ўрнатилган кучланишгача кўтариш керак. Қутблар сони тўртдан ортиқ бўлган машиналарнинг ўрам изоляциясини синовдан ўтказишда қўшни коллектор пластиналари орасидаги ўртача кучланиш 24 В дан юқори бўлмаслиги керак. Ўрам изоляциясини синашнинг давомийлиги – 5 дақиқа.
Ўлчанган тавсиф қийматларини завод тавсифи қийматларидан оғиши ўлчов аниқлиги даражасида бўлиши шарт.
6. Юклама тавсифини олиш. Қўзғатгичлар учун юклама генераторни қўзғатиш токининг қиймати номиналдан кичик бўлмаган миқдоригача бўлганида амалга оширилиши лозим. Завод тавсифидан оғиши меъёрланмаган.
7. Қутблараро хаво оралигини ўлчаш. Диаметрал қарама-қарши нуқталарда ўлчанган оралиқ қийматларининг бир-биридан фарқи оралиқнинг ўртача қийматининг 10% идан ортмаслиги керак. 300 МВт ва ундан катта турбогенератор қўзғаткичлари учун ушбу фарқ 5% дан ортмаслиги шарт.
8. Салт ва юклама остида ишлашда синаш. Завод ва лойиҳа маълумотларига мос келиши керак бўлган айланиш частотасини ёки кучланишни ростлаш чегараси аниқланади.
Юклама остида ишлаганда 1.8.7-жадвалда (мазкур Қоидаларга 4-илова) келтирилган шкала бўйича баҳоланадиган учқунланиш даражаси текширилади.
Агар учқунланиш даражаси ишлаб чиқарган завод томонидан айтилмаган бўлса, номинал режимда у 1,5 дан катта бўлмаслиги шарт.