Тадқиқот мақсади ва вазифалари
Тадқиқотнинг мақсади Кичик ГЭСда олинган электр энергиясини узатилаётган электр таьминоти тизимида электр ускуналарни самарали эксплуатация қилиш ва электр энергия сифатини ошириш ечимларини ишлаб чиқишдан иборат.
Тадқиқотнинг вазифалари: Кичик ГЭСларнинг ишлаб чикариш холатларини тахлил килиш
Кичик ГЭСларда ишлаб чикарилган электр энергияни электр таъминотига сифатли етказиб беришнинг замонавий методларни тахлил килиш.
Кичик ГЭСларда ишлаб чикарилган электр энергияни электр таъминотига синхронизация жараёнинининг математик моделларини ишлаб чикиш.
Кичик ГЭСларда ишлаб чикарилган электр энергияни сифатини ошириш буйича тавсиялар ишлаб чикиш..
КИЧИК ВА МИКРОГЭС ЛАР ТУРЛАРИ ВА УЛАРДАН ЭНЕРГИЯ ТАЪМИНОТИДА ФОЙДАЛАНИШ ИМКОНИЯТЛАРИ
Хозирги кунда кичик ва микроГЭСларнинг умум тан олинган ягона тури йўқлиги сабабли илмий-техник адабиётлар тахлилини кичик дарёлар ва сув узанларининг гидроэнергетик потенциалларини бахолашни ва сарфланадиган маблаг хажми нинисбатан узгартиришнинг иложи йук. Бунинг оқибатида баъзан энергетик ва гидрокучли қурилмаларнинг янги конструктив ва техник ишланмаларини, иқтисодий ва табиий кўрсаткичларини таккослаш хамда уларнинг конструктив кўрсаткичларини такомиллаштиришнинг имконияти йук. МикроГЭСнинг кўрсаткичлари бир ёки бир неча омиллардан иборат. Масалан АКШда бу омилларга 20 м тўғонли, 15 мВт қувватли ва 18,5 млн м3 хажмли сув омбори бўлган гидроэлектростанциялар МГЭСга тенглаштирилади. Кўпгина мамлакатларда МГЭСнинг асосий кўрсаткичи унинг қуввати хисобланади. Италия, Норвегия, Швеция каби мамлакатларда 1,0+1,5 мВт қувватли ускуналарга МГЭС деб юритилса, Янги зелландияда эса уларнинг қуввати 30-50 кВтгача етади. МГЭСлар уз навбатида қўйидаги 19 уч гурухга бўлинади: қуввати 50-100 кВтгача бўлган МикроГЭСлар, 50-100 кВтдан 1 мВтгача бўлган кичик ГЭСлар ва 1,0+5 (15) мВтгача бўлган микроГЭСлар. Кўпгина омиллар шу жумладан махаллий шароитларнинг юклама бўйича хар-ҳиллиги, кўриш хамда карз ва кредит кўринишдаги пул маблагларига рухсатнома олишнинг лицензиялаштирилган жараёнлари каби омиллар микроГЭСларни аниклашнинг ягона ёндашуви йўқлигига сабаб бўлмокда. Хозирги кунда микроГЭС тушунчасига бўлган карашлар бир қанча узгарди.
Кичик ва МикроГЭС лар турлари ва улардан энергия таъминотида фойдаланиш имкониятлари
Бугунги кунда кичик хисобланган микроГЭСлар асосан қуввати жихати билан тавсифланади. 1984 йилгача кичик гидроэлектростанцияларга қуввати 10 мВтгача бўлган гидроэнергетик ускуналар кирган. 1984 йилда микроГЭСларнинг максимал қуввати 30 мВтгача оширилди. Табиийки, қувватнинг оширилиши кичик гидроэнергетиканинг ривожлантириш масштабларини ва потенциалини бир қанча оширади. Хозирги кунда микроГЭСларга турбина ишчи гилдираги 3 м гача диаметрли бирламчи агрегатининг, 0,1дан 10 мВтгача бўлган қуввати билан биргаликдаги умумий қуввати 30 мВтгача бўлган станциялар киради. Электростанция ва агрегат қувватининг ушбу катталиклари иссиклик, дизель ва бошқа электрстанциялар учун хам кабул қилинди. МикроГЭСларга қуввати100 кВтгача бўлган гидроагрегатлар киради. Бу жуда катта ўлчам бўлиб, уни камраб олиш учун хар ҳил конструкцияли турбиналарни қўллаш зарур, жумладан; 3 кВтгача бўлган қувват учун – тўғри оқимли-реактив турбина; ўрта қувватлар учун – кўндаланг оқимли – актив турбиналар; катта қувватлар учун – тармоқланган кия оқимли – актив турбиналар. МикроГЭСларнинг техник-иқтисодий, оғирлик ва хажм хамда эксплуатацион характеристикалари хар ҳиллиги уларнинг муфассал турини аниклаш мақсадга мувофик эканлигини кўрсатади.
№
|
Название
|
Урнатилган куввати, МВт
|
вилояти
|
1
|
Камчик МГЭС
|
26,5
|
Наманган вилояти
|
2
|
Хишрав ГЭС (ГЭС-2Б)
|
21,9
|
Самрканд вилояти
|
3
|
Охангарон ГЭС
|
21
|
Тошкент вилояти
|
4
|
Пастки Бозсу ГЭС-4 (ГЭС-23)
|
17,6
|
Тошкент вилояти
|
5
|
Октепа ГЭС (ГЭС-9)
|
16,6
|
Тошкент
|
6
|
Кодирия ГЭС (ГЭС-3)
|
15,34
|
Тошкент вилояти
|
7
|
Пастки Бозсу ГЭС-1 (ГЭС-14)
|
15
|
Тошкент вилояти
|
8
|
Туябугуз ГЭС
|
11,4
|
Тошкент вилояти
|
9
|
Шахрихон ГЭС №6 (ГЭС-5А)
|
11,4
|
Андижон вилояти
|
10
|
Пастки Бозсу ГЭС-3 (ГЭС-19)
|
11,2
|
Тошкент вилояти
|
11
|
Солар ГЭС (ГЭС-12)
|
11,2
|
Тошкент вилояти
|
12
|
Кибрай ГЭС (ГЭС-11)
|
11,2
|
Тошкент вилояти
|
13
|
Окковок ГЭС-2 (ГЭС-15)
|
9
|
Тошкент вилояти
|
14
|
Талигулян ГЭС №3 (ГЭС-5Б)
|
8,8
|
Самрканд вилояти
|
15
|
Шахрихон ГЭС №7 (ГЭС-6А)
|
7,7
|
Андижон вилояти
|
16
|
ГЭС ЮФК № 2
|
7,05
|
Андижон вилояти
|
17
|
Пастки Бозсу ГЭС-2 (ГЭС-18)
|
7
|
Тошкент вилояти
|
18
|
Бурижар ГЭС (ГЭС-4)
|
6,4
|
Тошкент
|
24
|
Бозсу ГЭС (ГЭС-1)
|
4
|
Тошкент
|
25
|
Шайхонтохур ГЭС (ГЭС-21)
|
3,6
|
Тошкент
|
26
|
Ургут ГЭС
|
3
|
Самрканд вилояти
|
28
|
Эрташсой ГЭСи
|
2,2
|
Тошкент вилояти
|
Do'stlaringiz bilan baham: |