Электр таъминоти тизими ҳақида янги маълумотлар ва мавзуга оид янгиликлар киритилади

4-жадвал
ВВД8-10 - юқори кучланишли вакуумли реклоузернинг техник характеристикаси

№	Параметрлари		Ўлчов бирлиги	Қиймати
1	Номинал кучланиш		кВ	10
2	Номинал ток		А	630-1000
3	Номинал изоляция даражаси	Саноат частотада кучланишни 1 мин.	кВ	42
		Чақмоқда кучланиш (пик)		75
4	Қисқа туташув номинал токи		кА	12	16	20
5	Қўшилиш вақтида			31	40	50
6	Пик вақтида			31	40	50
7	Номинал ушлаб турувчи токи			12	16	20
8	Қисқа туташувдан номинал ўчишлар ва қўшишлар сони		марта	30
9	Механик ўчишлар сони			25000
10	Узиш вақти		мс	≤ 30
11	Қўшиш вақти			≤ 50
12	Иш муддати		йил	30

Охирги 30 йиллар давомида темир йўл электр таъминоти тизимида электр энергия узатиш линиясининг ишончлилигини ошириш мақсадида нимстанцияларда ҳимоя сифатида бир фазали ўта кучланишдан ҳимоялаш учун чизиқли изоляторлар (ОПН-Л) қўлланилмоқда.
Бир фазали ўта кучланишдан ҳимоялаш учун чизиқли изоляторлар биринчи бўлиб Япония ва АҚШда ишлаб чиқарилган ва 66кВ, 77кВ ва 138кВ ли электр энергия узатиш линияларида кенг қўлланилган. 1992 йил Япониянинг электр энергия узатиш линиясида 29580 та ОПН-Л ўрнатилган эди. Шулардан 840 (2.84%) та ОПН-Л 22-33 кВ кучланишли ҳаво линиясида, 26495 (89.57%) та ОПН-Л 66-77 кВ кучланишли хаво линиясида, 1879 (6.35%) та ОПН-Л 110-154 кВ кучланишли хаво линиясида ва 366 (1.24%) таси 187-500 кВ кучланишли хаво линияларида ўрнатилган. Японияда хар йили тахминан 7000 дона ОПН-Л ўрнатилади. Япония билан бир қаторда АҚШ да ҳам шу кўрсаткичларни кузатиш мумкин. Фақат АҚШ да ҳимоя аппаратлари асосан 69-230 кВ линияларда ўрнатилади. 1994 йил Японияда ОПН-Л 500 кВ ли хаво линияларида хам кенг қўлланила бошлади.
Ҳозирги кунга келиб эса ОПН-Л 800 кВ кучланишли хаво линияларида қўлланилмоқда.

18-расм. Ўта кучланишдан чекловчи қурилманинг ички тузилиши: кучайтирувчи элемент - 1; варисторлар – 2; замонавий кремнийли қоплама – 3; ҳимоя лентаси – 4; фланец – 5.

Статик таҳлиллар шуни қўрсатадики, ОПН қўлланилган электр энергия узатиш линияларида сезиларли даражада ишончлилик ошиши мумкин. Хар бир фазасида алоҳида ОПН ўрнатилган темир йўл электр таъминоти тизими электр энергия узатиш линияларида икки фазанинг бир вақтда ўчиши кузатилмайди. 60% ҳолатларда бир занжирнинг ўчиши юз беради. Агарда фазаларга алоҳида ОПН ўрнатилмаган бўлса, у ҳолда 60% икки занжирнинг ўчиши кузатилади қолган қисми эса бошқа холатларда ўчиши мумкин.

19-расм. Ҳозирда қўлланилаётган ОПН лар

Бизда хам бошқа давлатлар сингари электр энергия узатиш линиясининг ишончлилигини ошириш мақсадида ҳозиргача тахминан 2500 дан ортиқ ОПН-Л ўрнатилган. Хозирда кузатилаётган шикастланишларнинг 30-40 % и чақмоқ уришидан кузатилмоқда. Бизда бу кўрсаткич иқлимимиздан келиб чиқиб танланган. Бразилияда 230 кВ кучланишгача бўлган шикастланишларнинг 50-70 % и чақмоқ уришидан келиб чиқади ва хозирда Бразилияда ўрнатилган ОПН-Л нинг сони 10000 дан ошган.

Францияда ОПН-Л парк ва ўйин майдонларида 69-90 кВ кучланишли линияларда ўрнатилган. У ерда ҳимоя аппаратлари хар бир таянчда ўрнатилган. Яна шуни такидлаш лозимки 5 км ли 420 кВ кучланишга мулжалланган линияда фазалар орасидаги масофа 5 метрни ташкил этади ва ҳимоя аппарати сифатида чақмоқдан химоялаш троси эмас аксинча ОПН-Л ўрнатилган. Хар бир таянчга алоҳида 23 та ОПН-Л ўрнатилган.
Хисоблар шуни кўрсатадики ОПН-Л ўрнатилган электр энергия узатиш линияларида чизиқли изоляторларнинг ишдан чиқиши бошқа турдаги химоя ўрнатилган линияларга қараганда 10.5 марта камайиши кузатилади.