Elektr energiya

#2–rasm

t₁ vaqtda D₂, D_S ning anodiga musbat boshqaruvghi impuls kelganda tiristorlar oghiladi va transformator T_R ning biringhi ghulg‘amidan tok o‘tadi va ghulg‘amda EYK hosil bo‘ladi. Transformatorning birlamghi ghulg‘amidan tok o‘tishi natijasida o‘zgaruvghan magnit maydon hosil bo‘ladi. Bu maydon transformatorning ikkinghi ghulg‘amida EYK hosil qiladi va yuklamadan esa i_yuk toki oqadi. ¥ig‘im C_K dan oqayotgan i_C tok maksimal qiymatidan kamaya boshlaydi. Oghiq tiristorlardagi kughlanish kam miqdorda, tok esa i_a1=i_L katta miqdorda o‘tadi.




#3–rasm
56

t₂ vaqtda boshqaruvghi impuls D₁, D₄ tiristorning boshqaruvghi elektrodiga beriladi. Bu vaqtda C_K sig‘imdagi kughlanishning musbat potentsiali D₁, D₄ tiristorning anodiga ulangan bo‘ladi.

¥hunday qilib, C_K sig‘im D₂, D_S tiristorlarni yopishga D₁, D₄ tiristorlarni oghishga yordam qiladi. Chiqishdagi kughlanish U₂ ning ƒ₂ ghastotasi boshqaruvghi qurilmadan kelayotgan kommutatsiyalovghi impuls qatori orqali aniqlanadi. Boshqaruvghi qurilma esa 180^˚ farq bilan impuls ishlab ghiqaruvghi generatordan tuzilgan. 4S-rasmda o‘zgartirgigh- ning sinusoidal kughlanish bo‘yigha modullangan ƒ₂ ghastotali kughlanish shakli berilgan.

2.S. O³zgarmax tok o³zgartirgighlari (konvertorlar)

Konvertorlar o‘zgarmas kughlanishni nafaqat oshirish yoki kamaytirishi, balki ular yordamida kughlanishni siljitish, revers natijasida kughlanishni teskari ishoraga o‘zgartirish mumkin. Konvertor qurilmasi invertor, to‘g‘rilagigh va filtrdan tashkil topgan. 44-a rasmda bir taktli konvertorning prinsipial

sxemasi keltirilgan.

Konvertorlarning hamma sxemalarida tranzistorlar kalit holatida ishlaydi. Tranzistor oghiq holatdaligida tarmoqdagi manba energiyasi yuklamaga beriladi. Bu bilan bir qatorda energiya sig‘im C da va induktivlik L da yig‘iladi. Tranzistor yopiq holatdaligida yuklama sig‘im va induktivlikka yig‘ilgan energiya hisobiga ta’minlanadi, ya’ni drosseldagi tok diod D orqali yuklamadan o‘tadi.

44-b rasmda tranzistor oghiq holatida L induktivlik tarmoqdagi manbadan energiyani is’temol qiladi va tranzistor yopiq holatdaligida manba va induktivlikka yig‘ilgan energiya yuklama va sig‘imga beriladi. Tranzistor oghilganda esa sig‘im energiyasini manbaga qo‘shadi.

44-d rasmda tranzistor oghiq holatdaligida induktivlik L energiyani yig‘adi. Tranzistor yopiq holatdaligida induktivlik energiyani yuklamaga va sig‘imga beradi. Tranzistor oghiq holatdaligida yuklamadagi tok sig‘imda yig‘ilgan energiyaning ma’lum qismi orqali ta’minlanadi.

5F