ƏLƏKBƏr MƏMMƏdov ceyhun yusifov iLqAr Seyfullayev vergİ

Vergİ VƏ TƏrƏqqİ

---

223
Vergİ VƏ TƏrƏqqİ
vergi sistemlərinə qayıtmalı olacaq.
Təhlil göstərir ki, zərərli vergi rəqabətinə o qədər də real
müqavimət  göstərmək  çox  çətindir.  Birincisi,  ekspertlər
beynəlxalq  vergi  müqavilələrinin  rolunu  xüsusilə  çoxtərəfli
danışıqlara söykənməklə gücləndirməyi tövsiyə edir. Hər şeydən
əvvəl, bu işdə ölkələr arasında müvafiq informasiya yığımı və
mübadiləsinin səviyyəsinin yüksəlməsinə ehtiyac vardır. İƏİT
mütəxəssisləri zərərli vergi rəqabətinə qoşulmuş yurisdiksiyalara
güzəştləri  məhdudlaşdırmaq  məqsədilə  vergi  müqavilələrini
yenidən  nəzərdən  keçirməyin  zəruri  olduğunu  hesab  edirlər.
 Burada həm də bu sahədə dələduzluq halları ilə daxili mübarizə
tədbirlərində hər cür çoxmənalılığı istisna etmək nəzərdə  tutulur.
Ofşor mərkəzlərlə sazişdə olan “ana” ölkələrə bu sazişlərdən
çıxmaq məsləhət görülmüşdür. Nəhayət, ölkələr fiskal  ödəniş -
lərin cərimələrində, qarşılıqlı vergi yoxlamalarının keçirilmə -
sində  və  işçi  heyətlərin  hazırlığı  proqramlarının  həyata
keçiril mə sində bir-birinə kömək etməlidirlər.
İkincisi, vergilərdən yayınma imkanlarını minimuma endir -
mək üçün “ana” ölkələrin milli qanunvericiliklərini sərtləşdirmək
olar. Burada xarici korporasiyaların və investisiya fondlarının
nəzarət etdikləri transfert qiymətlər sahəsində qanunvericilik
tədbirləri  nəzərdə  tutulur.  Transfert  qiymətlərdən  istifadə  ilə
bağlanmış sövdələrin həyata keçirilməsi zamanı iqtisadi fəaliy -
yətin  həqiqətən  baş  tutmasının  sübutunun  yükü  vergi
ödəyicisinin üzərindədir. “Ana” ölkələrə ödəmələr üçün ofşor
mərkəzlərə xeyli yüksəldilmiş faiz dərəcəsi ilə vergi tətbiq etmək
təklif edilir. Gəlirin “təbiəti” zərərli vergi rəqabəti ilə bağlıdırsa,
bu zaman ikiqat vergitutmadan yan keçmək üçün müqavilələrə
üstünlük vermək tövsiyə olunmur. 
Rezident şirkətlər tərəfindən milli vergi idarələrinin onların
xarici ölkələrdə beynəlxalq sövdələri və əməliyyatları barədə
məlumatlandırılması  rejiminin  tətbiqi  (bu  rejimin  olmadığı
yerlərdə) zəruri tədbir kimi qəbul edilmişdir. Vergi ödəyicilərinin
müəyyən  hərəkətlərinin  nəticələri  üçün  inzibati  qərarlar
planlaşdırılarkən (qabaqcadan qəbul edilmiş qərarlar) belə qərar -
ların qəbul edilməsi şərtlərinin aşkarlığını, imtina edilməsini və
geri çağırılmasını təmin etmək təklif edilir. Vergi sığınacaqları
ilə sıx siyasi, iqtisadi və başqa münasibətlərdə olan ölkələrə bu

---

224