|
Apatiya uzoq zo'riqishdan, samarasiz ishdan yuzaga keladi; yoki jiddiy omadsizlikdan , o'z faoliyati mazmunini ko'ra olish to'xtaganidan; yoki falokatga uchragan yaqin odamini qutqarib qololmay xalok bo'lganidan kelib chiqadi.
Chare hoq xissi paydo bo'ladi harakat qilgisi ham, gapirgisi ham kelmaydi. Harakat va so'z juda qiyinchilik bilan amalga oshiriladi. Qalbida bo'shlik, befarqlik, xissiyotni ham namoyon qilishiga kuch yo'qligi kuzatiladi. Agar insonni bu holotida yordamsiz, ko'maksiz qoldirsa apatiya depressiya (qiynoqli og'ir emosiya, xulqdagi passivlik, aybdorlik xissi, hayotdagi qiyinchilik oldida ojizlik)ga o'tib ketadi.
Apatiya bir necha soatdan bir necha haftagacha cho'zilishi mumkin. Asosiy belgilari:
atrofdagilarga befarq munosabat;
tormozlanish, lanjlik;
sekin, uzoq pao'zali nutq. Ushbu vaziyatda:
Jaroxatlanuvchi bilan gaplashib ko'ring. Unga bir qancha oddiy savollar bering: "Isming nima?", "O'zingni qanday his qilyapsan?", "Biror narsa yeysanmi?".
Jaroxatlanuvchini dam olish joyiga ko'zatib qo'ying, qulay joylashishiga yordam bering (oyoq kiyimini albatta yeching).
Jaroxatlanuvchini qo'lini ushlang yoki o'z qo'lingizni peshonasiga qo'ying.
Jaroxatlanuvchiga uxlab olish yoki shunchaki dam olish imkonini bering.
Dam olishga imkon bo'lmasa, jaroxatlanuvchi bilan ko'proq gaplashing, uni istalgan hamkorlikdagi faoliyatga jalb qiling (aylanish, choy yoki kofe ichishga borish, atrofdagilarga, yordamga muxtojlarga yordamlashish).
Harakat qo'zg ’aluvchanligi. Ayrim xollarda inqirozli vaziyatlar zarbidan inson atrofda nima bo'layotganini tushunishdan to'xtaydi. U dushman qaerda, qutqaruvchilar qaerda, xavf qaerda ekanini aniqlay olmay qoladi. Inson mantiqiy fikrlash va qaror qabul qilish qobiliyatini yo'qotadi, qafasga tushgan hayvonga o'xshab qoladi.
Asosiy belgilari:
keskin harakatlar, ko'pincha mazmunsiz;
normal bo'lmagan baland nutq yoki yuqori nutqiy faollik;
ko'pincha atrofdagilarga reaksiyaning yo'qolishi (iltimos, buyruq, ogohlantirishga).
Ushbu vaziyatda:
"Qo'lga olish" usulini qo'llang: jarohatlanuvchini orqasidan turib, qo'lining tagidan qo'lingizni kirgizing, o'zingizga uni bosing va ustingizga yengilgina tashlang;
Jarohatlanuvchini atrofdagilardan izolyasiyalang;
"Ijobiy" nuqtalami massaj qiling. U ayni damda boshidan o'tkazayotgan hissiyotlami tinch ovozda gapiring ("Bular tugashi uchun sen nimadir qilgin kelyati?", "Yuz berayotgan voqealardan qochib ketgin, berkinib olgin kelyapti?");
Jarohatlanuvchi bilan baxslashmang, savol bermang, muloqotda "ma" inkor bor jumlalami ishlatmang (masalan, "Yugurma", "Qo'lingni qimirlatma", "Baqirma");
Esda tuting jarohatlanuvchi o'ziga va atrofdagilarga zarar yetkazishi mumkin.
Harakat qo'zg'aluvchanligi odatda uzoq cho'zilmaydi va nerv titrog'i, yig'i, shuningdek agressiv hulq ko'rinishlariga o'tishi mumkin.
Stupor organizmning eng kuchli himoya reaksiyalaridan biri. U kuchli nerv iztirobidan keyin boshlanadi (portlash, bosqinchilik, shafqatsiz zo'ravonlik). Bunda inson yashab qolish uchun juda ko'p energiya sarflagani sababli, unda atrof olam bilan kontaktga kirish uchun kuch qolmaydi.
Stupor bir necha minutdan bir necha soatgacha cho'zilishi mumkin. Shuning uchun yordam ko'rsatilmasa va jaroxatlanuvchi shu holatda uzoq qolib ketsa, bu uni jismoniy madorsizlikka olib keladi. A trof olam bilan kontakt bo'lmaganligi sababli jaroxatlanuvchi xavfni sezmaydi va undan qutilish choralarini qo'llamaydi.
Asosiy omillari:
i xtiyoriy harakat va nutqni yo'qligi yoki uni birdaniga pasayishi;
tashqi qo'zg'atuvchilarga (yorug'lik, shovqin, tegish) reaksiyaning yo'qligi;
bir pozada qotib qolish, karaxtlik, to'liq harakatsizlik holati;
a yrim muskul guruhlarida zo'riqish bo'lishi mumkin. Ushbu vaziyatda:
J aroxatlanuvchining ikkala qo'lining barmoqlarini buklang va kaftining boshlanish qismiga bosing. Katta barmoq tashqarida bo'lishi kerak.
Katta va ko'rsatkich barmoq uchlari bilan jarohatlanuvchining peshonasi, qoshining o'sish chizig'i o'rtasidagi chiziqlar massaj qilinadi.
Bo'sh qo'l kaftini jarohatlanuvchini ko'kragi ustiga
qo'ying. O'zingizni nafasingizni uning nafas ritmiga moslashtiring.
Stuporga tushgan inson ko'rishi va eshitishi mumkin. Shuning uchun uning qulog'iga sekin, past va aniq ovozda kuchli emosiyani uyg'otuvchi (yaxshisi salbiy) gaplami ayting. Istalgan vositalar orqali jarohatlanuvchida reaksiyani uyg'oting, karaxtlikdan olib chiqing.
Do'stlaringiz bilan baham: |
