Ekspluatatsiyasi instituti irisbekova mavluda narinbayevna xalqaro logistik

Import operatsiyalari 
Import operatsiyasi deganda xorijiy tovarlarni keyinchalik ichki bozorda 
sotish uchun sotib olish va xaridorning mamlakatiga olib kirish bilan 
bog‗lanadigan tijorat faoliyati tushuniladi. Bunda mamlakatga olib kiriladigan 
tovar sotish uchun mo‗ljallangan tayyor mahsulot bo‗lishi ham, qayta ishlanishi 
lozim bo‗lgan xomashyo, yarim fabrikatlar bo‗lishi ham, investitsion kapital 
ko‗rinishidagi kapital qurilish ob‘ektlari bo‗lishi ham, litsenziyalar, nou-xau va 
hokazolar bo‗lishi ham mumkin.
7.2-rasm. Reeksport operatsiyasini amalga oshirish sxemasi. 
Reeksport operatsiyalari 
Reeksport operatsiyasi deganda mamlakatga ilgari olib kirilgan tovarni unga 
qayta ishlov bermasdan mamlakatdan olib chiqish va sotish bilan bog‗lanadigan 
tijorat faoliyati tushuniladi. Shundan kelib chiqqan holda, tovar reeksport 
mamlakatida qayta ishlov berishga tortilmasligi lozim – bu har qanday reeksport 
operatsiyasining majburiy shartidir. Biroq O‗zbekiston Respublikasining oxirgi 
me‘yoriy hujjatlariga ko‗ra, masalan, tovarni reeksport zonasi orqali tashishni 
soddalashtirish maqsadida unchalik katta bo‗lmagan operatsiyalarni bajarishga yo‗l 

---

180 
qo‗yiladi (tamg‗alash, o‗rash, ajratish kabi). Tovarni olib kiradigan, so‗ngra esa 
olib chiqadigan mamlakat reeksport qiluvchi mamlakat, bunday tarzda tashiladigan 
tovar esa – reeksport tovari deb ataladi. Reeksport operatsiyasini amalga oshirish 
sxemasi 7.2-rasmda ko‗rsatilgan.
Reimport operatsiyalari 
Reimport operatsiyasi deganda mamlakatga ilgari undan olib chiqilgan 
tovarni olib kirish tushuniladi.
Mohiyatiga ko‗ra, reimport tovarlarni tashqi savdo bitimlari deb atash 
mumkin emas, chunki ular tijorat maqsadini ko‗zda tutmaydi va ularni hech kim 
maxsus tayyorlamaydi va amalga oshirmaydi. Mohiyatiga ko‗ra bu – amalga 
oshmagan eksport operatsiyalaridir. Reimport operatsiyalariga ko‗pincha quyidagi 
operatsiyalar kiritiladi:
-
 
xaridor yaroqsizga chiqargan tovarlarni qaytarish; 
-
 
auksionda sotilmagan tovarlarni qaytarish; 
-
 
omborlar orqali sotilmagan tovarlarni qaytarish. 
Tashqi savdo bitimini tuzishning asosi shartnoma bo‗lib hisoblanadi, uning 
predmeti tovar oldi-sotdisi (tovarni yetkazib berish), tovarni ijaraga berish, 
almashtirish va hokazolar bo‗lishi mumkin.