Ekspert tizimlarning asosiy turlari va ishlatilish sohalari



Download 0,64 Mb.
Pdf ko'rish
bet7/10
Sana16.01.2022
Hajmi0,64 Mb.
#379709
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
SUYUNOVELYOR

Ekspert tizim turlari

 



14 

1960-70-


yillarda ishlab  chiqilgan  ETlar o'zlarining  sohalarida  klassik hisoblana-

di.  Kelib  chiqishi,  ularning  sohasi  va  qo'llanilgan  fikrlar,  usullari  va dastur 

ta'minotiga qarab, bir necha sinflarga bo'lish mumkin: 

1. META-


DENDRAL.  DENDRAL  tizimi  eksperimental  ma'lumotlarga (massa-

spektrografiya,  yadro  magnit  rezonansi  va  boshqalar)  bog'liq  holda kimyoviy  

birikmaning  tuzilishini  mumkin  bo'lgan  holini  aniqlaydi.  META-DENDRAL  

uchun  bilimlar  olish  jarayonini  avtomatlashtiradi va kimyoviy birikma  qismlari-

ning tuzilish qoidalarini keltirib chiqaradi. 

2.MYCIN-EMYCIN-TEIREIAK-RUFF-

NERMYCIN. Bular medisina ET lari bo’-lib hisoblanadi. 

3. PROKPEKTOR-KAK.  PROKPEKTOR - geologik tahlil  asosida  yer  osti 

qazil-  

malarini  topuvchi  tizim.  KAK  esa  PROKPEKTOR  uchun  bilim  olish tizi

mi. 

4. CAKNET-



EXPERT - ko'z kasalliklari diagnostikasi va ularning oldini olish bo'-

yicha  maslahat  beruvchi  ET  dir.  Uning  asosida  EXPERT bilimlar ishlab chiqi-

lib, uning yordami orqali bir necha meditsina tizimlari ishlab chiqilgan. 

5. HEARKAY HEARKAY-2;HEARKAY-3;AGE – Bu qatordagi 

birinchi 

ikkita 


tizim qo'shilib inson nutqi so'zlarini maxsus lug'at orqali aniqlovchi intellektu

al      tizimdir.  Bu  tizim  original  strukturasi,  ya'ni  e'lonlar  taxtasi  — tizimning 

 ayni  vaqtdagi  ishining  natijalari,  chuqur  ma'lumotlar  bazasini  ifodalash orqali 

 ajra-


lib turadi. Keyinchalik shu tizimlar asosida ETlarni yaratish uchun HEARKAY3     

va AGE (Attemrt tr Generalize) instrumental tizimlari yaratildi. 




15 

6. SM  (Artificial  Mathematician  —  Sun'iy  Matematik)  va  EURIKCO tizi

mlari  Stenford  Universitetida  doktor  D.  Lenat  tomonidan  qidiruv  va  o'qitish 

maq-


sadlarida  ishlab  chiqildi.  Lenatning  o'ylashicha,  ETlar  samaradorligi  ulardagi   

joylashgan bilimlarga bog'liq bo'ladi. Uning fikricha, tizim o'qitish qobilyatiga ega 

bo'lishi uchun, unga 1000000 ga yaqin umumiy xarakterdagi ma'lumotlarni kiritish

 kerak.  Shuningdek,  Lenat  kichik  bir sohani o'rganishga qaratilgan bilimlar haj-

mi kichik ET larni yaratish maqsadga  muvofiq  emasliginit  a'kidlaydi.  SM  tizimi-

ga  100  ga  yaqin  chiqish  qoidalari  va  200  dan  ortiq  matematik nazariya va ta-

savvurlarni ko'ra oluvchi o'qitishning evristik algoritmlari jamlangan edi. Boshidan

tizim  ishining  natijalari  yuqori  baholandi.U natural qator va oddiy sonlar tushun-

chalarini  ifodalash  imkonini  berdi.  Bundan  tashqari,  tizim Goldbax gipotezasi-

ning  varianti,  ya'ni  har qanday ikkidan katta juft sonni, ikkita oddiy sonlar yig'in-

disi  shaklida  yozish  mumkinligini  sintezladi.  Bu  gipotezani  to'g'riligi yoki  in-

kor  etish  kerakligi  haligacha  aniq  emas. Tizimning  keyingi  rivojlanish jarayoni

to'xtab  qoldi.  Boshida  namoyon  etilgan  matematik  imkoniyatlarga qaramasdan,

 tizim  evristik  qoidalarni  keltirib  chiqara  olmasligi,  faqat  dastlabki kiritilgan     

qoidalardan kelib chiqqan holda 

ish yuritishi aniqlandi. EURIKCO tizimini yara-

tishda SM tizimida belgilangan kamchiliklarni yo'q qilish usuli qo'llab ko'rildi. SM

tizimidek  EURIKCO  yordamida  olingan  natijalar yuqori baholandi. Shuningdek,

EURIKCO juda qaltis o'yinlarda ishtirok eta olishi ta'kidlandi.  Uning  yordamida  

AQSH  ning  harbiy  dengiz  floti  tomonidan  original mo'ljallangan  bosqichma-

bosqich  bajarladigan  yurishlarga  ega  bo'lgan  strategiya ishlab  chiqildi.  Bu bos-

qichlardan  biri yaroqsiz bo'lgan harbiy  dengiz  floti kemalarini cho'ktirishdan ibo-

rat. Bunda butun qolgan kemalarga  keng joy qoladi. Ammo bir qancha vaqtdan ke-

yin,  tizim  hamisha  ham  o'zidagi  qoidalarni qayta  tuza olmasligi  ma'lum  bo'ldi.

U  faqat  sutkaning  ma'lum  bir  vaqtida dasturlashtiruvchiga  murojaat  qilish  ke-

rak  bo'lgan  holda, bu  qoidani qo'pol ravishda  buzadi. Shunday  qilib, EURIKCO

tizimi  ham  ishlab  chiqaruvchi tomonidan belgilangan chegaraga 

yetib, rivojla-

nishdan to'xtadi. 1990-yildan  boshlab  doktor  Lenat  bir  guruh  olimlar  boshchi-



16 

ligida intellektual  tizimni  yaratish  uchun  kerak  bo'ladigan bir necha ming bilim-

lar elementlarini  kodlash  va  kiritish  proyekti  bilan  mashg'ul  bo'ldi.  Bu proyekt

Cyc deb atalgan (Cyc «NHK» — inglizcha enciklipedia so'zidan). 




Download 0,64 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish