Ekosistemalarning o`zgarishi. Biror-bir biogeotsenozni bir necha yil davomida kuzatish

Hayvonlar soni ko`paygan yili yoki kelgusi yili hosildorlik tushib ketadi. Shuning uchun

Hayvonlar soni ko`paygan yili yoki kelgusi yili hosildorlik tushib ketadi. Shuning uchun

hayvonlarning son jihatdan o`sishi to`xtaydi. Shu davrda daraxtlar mo`l hosil beradi, bu o`z

navbatida hayvonlar sonining ortishiga olib keladi.

Jamoaning asta-sekin o`zgarishlari natijasida bir jamoa ikkinchisi bilan almashinadi.

Bunday o`zgarishlarnint sababi jamoaga uzoq vaqt davomida tashqaridan ma`lum bir

yo`nalishdagi omilning ta`siri natijasidir. Biotsenozlardagi bunday almashinish ekzogenetik

almashinish deb ataladi. Agarda jamoaning tuzilishi eoddalashib, turlar tarkibi kamayib,

hosildorlik ham pasayib ketsa, degression almashinish kelib chiqadi. Endogenetik almashinishlar

jamoaning ichidagi o`zgarishlar natijasida paydo bo`ladi. Agarda jamoa hayot yo`q joyda

rivojlana boshlasa, birlamchi suktsessiya deb ataladi. Bir jamoaning ikkinchisi bilan almashinishi

esa ikkilamchi suktsessiya hisoblanib, bu yashash sharoitining keskin o`zgarishi yoki jamoa

tarkibida sezilarli o`zgarishlar sodir bo`lishi natijasida kelib chiqadi. Jamoaning hayot yo`q

joyda, ya`ni qurib qolgan jo`l va dengizlar, qumli yotqiziqlar, yalang’och qoyalar, tosh shag’alli

joylarda rivojlanishi uch bosqichda boradi. Hayot bo`lmagan joylarga tirik organizmlarning kelib

qolishi tasodifiy yoki substratning xususiyatlari bilan bog’liq bo`ladi. Tasodifiy kelib qolgan

ma`lum o`simlik urug’larining ushbu maydonda unib, rivojlanishi qandaydir hayvon turlarining

ham kelishiga olib keladi. Bu erga kelib qolgan organizmlarning hammasi ham yashab

• ketavermaydi.

O`simlik va hayvonlarning jamoada bunday rivojlanish bosqichi shakllangan jamoa deb ataladi.