Ekologiya va gigiyena modulidan o’quv uslubiy majmua



Download 4,35 Mb.
Pdf ko'rish
bet54/264
Sana27.04.2022
Hajmi4,35 Mb.
#585153
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   264
Bog'liq
Мажмуа Гигиена фармация, 2021

Aeratsiya 
- tabiiy yo‘l 
bilan shamollatishning uyushqoq va boshqariladigan sistemasidar.Binolarning tashqi devorlarida 2 
qator qilib ochiladigan maxsus teshiklar havo berib turish uchun xizmat qiladi. Havo binoning 
tomiga o‘rnatilgan ventilyasiya fonarining teshiklaridan chiqib ketadi. Yilning sovuq paytlarida 5-6 
m balandlikda joylashgan ustki yon teshiklar qatoridan havo tortish uchun foydalaniladi. Sovuq 
havo binolarning issiq havosi bilan aralashib oladi va etarlicha iligan xolda pastga zonaga tushadi. 
Yozda pastki teshiklar qatoridan havo kirishi uchun foydalaniladi. 
Aeratsiya qurilmalarini ishlatishda shamol yo‘nalishi xisobga olinadi: havo kirishi uchun 
binoning shamolga ro‘para tomonidagi teshiklari ochilsa, havoni tortib olishda shamolga teskari 
tomonidagi teshiklari ochiladi. Havo kiritiladigan va tortib olinadigan teshiklarga maxsus tavakalar 
o‘rnatiladi, bularda ularni kattaroq yoki kichikrok qilib ochib qo‘yish uchun xizmat qiladigan 
moslamalar bo‘ladi. Aeratsiya juda katta iqtisodiy unumdor ventilyasiya xisoblanadi Uning 
kamchiligi ishlab chiqarish havosiga zararli bug‘ va gazlar, aerazollar kirishi mumkin, chiqib 
ketayotgan havoni tozalashning iloji yo‘q. Bundan tashqari aeratsiyada olib ketuvchi havoni isitish 
va tozalash iloji yo‘q. 
Tabiiy shamollatishning muhim kamchiligi xonaga oqim bilan kiradigan va undan chiqadigan 
havo miqdori noma’lum va o‘zgaruvchan bo‘lishidir, bu tashqi havo xaroratiga va shamolning 


Ekologiya va gigiyena modulidan o’quv uslubiy majmua
53 
kuchiga bog‘liq. Shuning uchun ko‘p kishi yig‘iladigan yoki havosi gaz, chang, suv bug‘lari yoki 
mikroorganizmlar bilan ifloslanadigan xonalarni tabiiy shamollatish kifoya qilmaydi. Bunday 
xollarda xonalarga sun’iy shamollatgich o‘rnatib, havoni yangilash kerak. 
Sun’iy ventilyasiya
. Havosi chang, zaxarli va zararli moddalar bilan ifloslangan xonalarda, 
shuningdek ortiqcha issiqlik yoki namlik bor manbalar bor xonalarda xamda odam ko‘p bo‘lgan 
xonalarda tabiiy yo‘l bilan shamollatish kifoya qilmaydi. Shunday xollarda xonalarni sun’iy yo‘l 
bilan shamollatadigan uskunalar o‘rnatiladi. Sun’iy yo‘l bilan shamollatish tashqi havo 
temperaturasi va havo xarakat tezligining o‘zgarishlariga bog‘liq bo‘lmaydi. Ventilyasiya 
sistemasining havo o‘tadigan yo‘llarida havo mexanik yo‘l bilan (ventilyatorlar) yoki issiqlik ta’siri 
bilan (havoni tortuvchi kanalda isitish) xarakatlanadi. Mexanik ventilyasiya olib keluvchi havoni 
avvaldan tayyorlab beradi. (tozalab,sovitib, isitib yoki namlab) va atmosfera havosiga chiqarishdan 
avval xam havo zararli omillardan tozalanadi. 
Sun’iy yo‘l bilan shamollatish sistemasi markaziy va mahalliyga bo‘linadi. Markaziy - butun 
binoga xizmat qiladi, mahalliy esa manbaning tepasiga o‘rnatiladi. 
Sun’iy ventilyasiya tizimi: 
a) olib keluvchi 
b) olib ketuvchi 
d) keluvchi - ketuvchi bo‘lishi mumkin. 
Havo berib shamollatishda ventilyator yordami bilan bino ichiga yangi havo tortiladi, iflos 
havo esa tabiiy yo‘l bilan xonadan chiqib ketadi. 
Havo tortib shamollatishda iflos havo binodan mexanik yo‘l bilan yoki issiqlik ta’sirida 
chiqarib tashlanadi, yangi havo esa binoga tabiiy yo‘l bilan kiradi. 
Ishlab chiqarish sharoitlarida –issiq sexlarda – meteorologik shart-sharoitlarni yaxshilash 
uchun muayyan ish o‘rinlarida havo beruvchi mahalliy ventilyasiyadan – havo dushlaridan 
foydalaniladi. 
Havoni tortib shamollatiladigan mahalliy ventilyasiyalar havoga chang, zaxarli va zararli 
moddalar, ortiqcha issiq va nam chiqadigan joylarga o‘rnatiladi ( murili shkaflar, soyabonlar va b.). 
Xam havo berib, xam tortib shamollatish sistemasining quyidagi elementlari bor: 
a) havoni qabul qilish qismi; 
b) changdan tozalash inshoatlari
v) havoni isitadigan yoki sovutadigan uskuna; 
g) havoni namlash uskunasi; 
d) dvigatelli ventilyatorlar; 
e) havo beradigan va tortadigan kanallar (havo yo‘llari) bilan xonadagi teshiklari; 
j) chiqarilgan havoni korxona changi, bug‘ va gazlardan tozalash uskunasi. Bu sistemada eng 
muhim narsa havo olinadigan joyni to‘g‘ri tanlashdir ya’ni havo buzilmaydigan joyga o‘rnatish, 
havoni buzadigan manbalarga nisbatan olganda shamolga ro‘para o‘rnatish kerak xamda atrofiga 
daraxtlar ekish maqsadga muvofiqdir. Havo kiradigan teshiklar erdan kamida 2 m yuqorida bo‘lishi 
kerak. YOg‘inlardan saqlash uchun havo kiradigan teshiklarga panjara yoki soyabonli to‘r tutish 
lozim. 
Binoga havo beradigan yo‘llar, ular orqali o‘tadigan havo o‘z xossalarini o‘zgartirib 
qo‘ymasligi uchun, qisqaroq va devorlari silliq xamda tozalash uchun oson bo‘lishi kerak. Havo 
yo‘llari tuproqdan o‘tgan bo‘lsa, devorlari suv va havo o‘tkazmaydigan bo‘lishi lozim. Beriladigan 
havoni mexanik aralashmalardan tozalash uchun changni cho‘ktiradigan kameralar yoki filtrlar 
ishlatiladi. 
Yilning sovuq paytlarida xonalarga beriladigan havo isitilgan bo‘lishi kerak. Havo maxsus 
asboblar kaloriferlar bilan isitiladi. Zaruriyat tug‘ilganda xonaga beriladigan havo sovutilgan 
bo‘lishi kerak. 
Past temperaturalarda tashqi havoda suv bug‘lari odatda arzimas miqdorda bo‘lgani uchun 
havo isitilganida va issiqlikdan xajmi kengayganida nisbiy namligi juda kamayib qoladi. Havoning 
nisbiy namligini etarli darajaga keltirish uchun uni namlash usulidan foydalaniladi. Havoni namlash 


Ekologiya va gigiyena modulidan o’quv uslubiy majmua
54 
uchun bug‘lantiruvchi asboblar qo‘llaniladi yoki namlash kameralarida suvni purkash usulidan 
foydalaniladi. 
Havo yo‘llarining ichki yuzasi silliq bo‘lishi kerak, tozalash oson bo‘ladi va havo o‘tishiga 
ko‘rsatadigan qarshiligi kamayadi. Bir xil maqsadga xizmat qiladigan xonalardan havo tortuvchi 
kanallarni umumiy sistemaga birlashtirsa bo‘ladi. Inson yashaydigan xonalarning havo tortuvchi 
yo‘llarini oshxona, xojatxona va boshqalardan chiqadigan havo yo‘llari bilan birlashtirish 
yaramaydi. 
Sun’iy ventilyasiya tizimining eng murakkablashgani berilgan harorat va havo namligi 
parametrlariga avtomatik boshqarish yordamida yutiladigan havoni konditsirlash. Ventilyasion 
tizimning mahalliy va markaziy turlari bo‘ladi. Havoni konditsirlash texnikasining tug‘ilishi XX 
asrning boshlari hisoblanadi. Havoni konditsirlash termini 1904-yil S. Kramer tomonidan taklif 
qilingan. Konditsionerlar havoni mexaniq aralashmalardan tozalab, uni isitadi yoki sovutadi, 
xonaga beriladigan havo namligini oshiradi yoki kamaytiradi va ularga muayyan tezlik bilan havo 
berib turadi. 
Xonalarda havo almashinuvi sifatini, uning tarkibida karbonad angidrid gazining miqdoriga 
qarab baholash mumkin. 
Turar joylarni loyixalash va xonalarni shamollatishni hisobga olganda, SO
2
ning 0,1% 
miqdori hisob-kitob ko‘rsatkichi hisobida qabul qilingan. 
Havoning almashinish karraligi deb
, shu xona havosining 1 soat mobaynida necha marta 
to‘liq almashinishiga aytiladi. 

Download 4,35 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   264




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish