Ekologiya va gigiyena modulidan o’quv uslubiy majmua

kritik organlar”
degan tushuncha organlarning shu 
xususiyatlarini ta’riflab beradi. Eng yuqori darajadagi radiosezgir organlar qatoriga hujayrasi 
doimiy ravishda yangilanib turuvchi qizil suyak ko‘migi, jinsiy organlar, taloqni kiritish mumkin. 
Radiosezgirlik bo‘yicha ikkinchi o‘rinda mushaklar, qalqonsimon bez, yog‘ to‘qimasi, jigar, 
buyrak, o‘pka, oshqozon-ichak yo‘li, ko‘z gavhari turadi. Eng kam radiosezuvchanlik badan terisi, 
suyak to‘qimasi,qo‘l panjalari, barmoqlar, to‘piq ,tovon kabi a’zolarga xosdir. 
Organlarning turlicha radiosezuvchanligi nurlanish dozalarini gigienik me’yorlashtirishda 
inobatga olinadi. 
Ionlantiruvchi nur manbalarida ishlovchilar va aholini “Radiatsion havfsizlik me’yorlariva 
radiatsion havfsizlik sanitar taminotining asoslari”O‘zR SSV tomonidan 05.012006 da buyruqi 
bilan tasdiqdan o‘tgan. 
Bu me’yorlarning asosida qilib Radiatsion Havfsizlik Xalqaro Komissiyasining tavsiyalari, 
RXM (Radiatsion Xavfsizlik Me’yorlari) 76/87ning ayrim Nizomlari hamda Radiatsion Havfsizlik 
Me’yorlari ionlantiruvchi nurlarning zararli nur manbalaridan foydalanish va ko‘llashdagi 
havfsizlik qoidalarini hamda radiatsion-yadroli ob’yektlarning atrof muhitga zararli ta’siridan 
muxofaza qilish masalalarining aniqlab beradi. Sanitariya Qoidalari va Radiatsion havfsizlik 
me’yorlari (SKRXM) ning bajarilishini nazorat qilish Davlat Sanitariya epidemiologiya nazorat 
Markazining (DSENM) radiologik bo‘limlari zimmasiga yuklash va uni bajarish uchun doir 
yuklama (nagruzka) ni pasaytirishga qaratilgan nazorat qiluvchi tadbirlar majmuasidan iboratdir. 
Bu tadbirlar Sanitariya dozimetrik nazorat deb nom olgan. Sanitariya nazorati quyidagi vazifalarni 
o‘z ichiga oladi: 
1. Radiologik ob’yektlarni qurish va eskilarini qayta qurishdagi ogohlantiruvchi sanitariya 
nazorati. 
2. Ionlantiruvchi nurlanish manbalaridan foydalanadigan va ishlab turgan radiologik 
ob’yektlarni qayd qilish. 
3. Turli toifadagi aholining nurlanish dozalarini o‘lchash va baholash. 
4. Tabiiy va texnogen radioaktiv moddalarni sanoatda, turar joy binolarida va atrof muhitdagi 
miqdorini nazorat qilib borish. 
5. Vaqtinchalik ruxsat etsa bo‘ladigan darajalarni o‘rnatish va radiatsion avariya sodir 
bo‘lgan holatlarda radionuklidlarning amaldagi miqdorlarini aniqlash. 
6. Radioaktiv moddalarni saqlash va tashish sharoitlarini nazorat qilish 
7. Kasbiy nurlanish oluvchi shaxslarning soni va ularni davriy tibbiy ko‘riklardan 
o‘tkazilishini nazorat qilish.