Kredit, boʻsh turgan pul mablagʻlarini ssuda fondi shaklida toʻplash va ularni pulga muhtoj boʻlib turgan yuridik va jismoniy shaxslarga ishlab chiqarish va boshqa ehtiyojlari uchun maʼlum muddatga



Download 62,75 Kb.
Pdf ko'rish
bet1/2
Sana31.12.2021
Hajmi62,75 Kb.
#210873
  1   2
Bog'liq
Kredit - Vikipediya



Kredit

Kredit, boʻsh turgan pul mablagʻlarini

ssuda fondi shaklida toʻplash va ularni

pulga muhtoj boʻlib turgan yuridik va

jismoniy shaxslarga ishlab chiqarish va

boshqa ehtiyojlari uchun maʼlum

muddatga, foiz toʻlovlari bilan qaytarish

shartida qarzga berish munosabatlarini

ifodalaydi.



Kredit (lot. creditum — qarz, credo —

ishonaman,maqullayman) — pul

mablagʻlari, tovar va xizmatlarni



kelishilgan ustama (foiz) toʻlab qaytarib

berish sharti bilan maʼlum muddatlarga

qarzga berish. Qarzga mablagʻ beruvchi

tomon kreditor (davlat, bank, korxona,

xususiy shaxs va boshqalar), ssuda

oluvchi tomon esa debitor (qarzdor)

deyiladi. Kredit kelishuvi qarzdan

foydalanish shartlari kayd etilgan

shartnoma bilan rasmiylashtiriladi. K.

muomalasi qarz beruvchi va qarz oluvchi

oʻrtasidagi iqtisodiy munosabatdir. Lekin

har qanday qarz munosabati ham K.

boʻla olmaydi. K. munosabatida olingan

mablagʻ qaytarib berilishi, foydalanilgani

uchun haq (kelishilgan foizda) toʻlanishi,

muddatli, maʼlum tovar va nomoddiy

aktivlar bilan taʼminlangan boʻlishi,



maqsadli ishlatilishi shart. Berilishi

muddatlariga koʻra, qisqa muddatli (1

yilga qadar), oʻrta muddatli (1yildan 5

yilgacha), uzoq, muddatli (6 yildan ortiq)

K.ga boʻlinadi.

K.ning tijorat, bank, davlat, isteʼmol,

xalqaro, ipoteka va boshqa shakllari bor.

Tijorat K.i — bir xoʻjalik yurituvchi subʼyekt

tomonidan beriladi va, odatda, veksel

bilan rasmiylashtiriladi. Bank K.i —

jismoniy va yuridik shaxslarga pul

shaklida banklar tomonidan beriladi.

Bank kreditining forfeyting , faktoring ,

haridorga qarz berish kabi koʻrinishlari

bor. Davlat K.i — davlatning qarz beruvchi

va qarz oluvchi sifatida ishtirokini




nazarda tutadi. Davlat qarz beruvchi

sifatida bank tizimi orqali byudjetdan

tarmoq, hudud, korxonalarni K. ajratib

moliyalashtiradi. Qarz oluvchi sifatida

aholiga davlat zayomlari, obligatsiyalarini

sotish bilan jismoniy yoki yuridik

shaxslardan qarz oladi, natijada ichki

davlat qarzi, chet davlatlardan olingan

K.lar hisobidan tashqi davlat qarzi paydo

boʻladi. Isteʼmol K.i — aholiga isteʼmol

tovarlari, xizmatlarni nasiyaga sotish, uy-

joy qurilishi harajatlari uchun,

lombardlardagi mulk garovi hisobiga,

oʻzaro yordam kassasi qarzlari va boshqa

koʻrinishlarda beriladi. Xalqaro K. —

muddatli, qaytimli va foiz toʻlash shartlari

bilan bir mamlakatdagi kreditor



tomonidan ikkinchi mamlakatdagi qarz

oluvchiga pul yoki tovar shaklida

beriladigan qarz, shuningdek, chet el

obligatsiyalari, chet el korxonalari

aksiyalari va b, qimmatli qogʻozlariga

fonda olish maqsadlarida kapital qoʻyish.

K. iqtisodiyotda muhim vazifalarni

bajaradi, ularning orasida moliya

resurslarini qayta taqsimlash asosiy

oʻrinda turadi. K. yordamida kapitalni bir

tarmoqdan ikkinchisiga, bir mulkdordan

boshqasiga oqib oʻtishi taʼminlanadi. Shu

bilan ishlab chiqarishni kengaytirish,

iqtisodiy rivojlanishni jadallashtirish,

mablagʻlarni kapital qoʻyishning eng

foydali va istiqbolli yoʻnalishlarida




toʻplash imkoniyatlari yuzaga keladi.

Kredit resurslarini banklar tomonidan

tartibga solish mexanizmlari

yordamidapul aylanmasi toraytiriladi yoki

ken-gaytiriladi, toʻlovga qrbil talabning

koʻpayishi yoki qisqarishi yuz beradi, bu

esa, oʻz navbatida, ishlab chiqarish

rivojiga ragʻbat beradi.

K. munosabatlarida uning barqaror

boʻlishi muhim ahamiyatga ega. Bunga

erishish uchun mamlakatda K. siyosati

olib boriladi. K. siyosati tarkibida

banklarning foiz siyosati va ajratilayotgan

K.larning yoʻnalishlari, ularning

qaytarilishini taʼminlash, K.ning

samaradorligini oshirish, imtiyozlar, yuz




berishi mumkin boʻlgan xavf-xatarlar

oldini olish tadbirlari katta rol oʻyvaydi.

Oʻzbekistonda tijorat banklarning K.

siyosati mamlakat iqtisodiyotining

ustuvor tarmoqlarini jadal rivojlantirishga

yoʻvaltirilgan. Jumladan, Oʻzbekiston

Respublikasi Markaziy bankining

markazlashtirilgan K.lari mamlakat

mustaqilligini mustahkamlashga

yoʻvaltirilgan yangi ishlab chiqarish

korxonalarini barpo etishga ajratilmokda.

Shuningdek, mamlakat tijorat banklari

ham yangi ishlab chiqarish quvvatlarini

barpo etishga K.lar ajratish bilan birga

kichik va oʻrta biznesni

qoʻllabquvvatlashni ham amalga

oshirmoqda. Imtiyozli shartlarda



ajratilayotgan K.lar va mikrokreditlar

shular jumlasidandir. K. tizimi: Markaziy

bank, tijorat banklari, kredit uyushmalari

va chet el banklari filiallari va

vakolatxonalari. K. tizimida Markaziy

bank alohida oʻrin tutadi va u emissiya

maqomiga ega. Mamlakatda K.tizimi

faoliyati "Oʻzbekiston Respublikasi

Markaziy banki toʻgʻrisida" (1995.21.12),

"Banklar va bank faoliyati toʻgʻrisida"

(1996. 25.4) qonunlari bilan tartibga

solinadi.

Ahmadjon Oʻlmasov, Qahramon

Haqberdiyev.

[1]

Pul shaklidagi kapital ssuda kapitali



deyilsa, uning harakati kreditning


mazmunini tashkil qiladi. Kredit

munosabatlari ikki subʼekt oʻrtasida, yaʼni

pul egasi (qarz beruvchi) va qarz oluvchi

oʻrtasida yuzaga keladi.

Turli xil korxonalar (firmalar), 

tashkilotlar

,

davlat va uning muassasalari hamda



aholining keng qatlami kredit

munosabatlarining subʼektlari

hisoblanadi. Sanab oʻtilgan

subʼektlarning aynan har biri bir vaqtning

oʻzida ham qarz oluvchi va ham qarz

beruvchi oʻrnida chiqishi mumkin.

Kredit munosabatlarining obʼekti

jamiyatda vaqtincha boʻsh turgan pul

mablagʻlaridir. Takror ishlab chiqarish

jarayonida tovarlar, iqtisodiy resurslar va




Bunda kredit uchun foiz stavkalarini

tabaqalashtirish, davlat tomonidan

kafolatlar va imtiyozlar berish kabi

usullardan foydalaniladi. Kredit bir qator

turlarda amalga oshiriladi.

Tarixiy taraqqiyot davomida kreditning

ikki — pul va tovar shakllaridan

foydalanib kelingan. Hozirgi vaqtda

mamlakat ichki aylanmasida pul

kreditidan kengroq foydalanib, u bank,

tijorat, davlat, isteʼmol va xalqaro kredit

shakllarini oladi.




Download 62,75 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish