Экология асослари ва табиатни муҳофаза қилиш (Ўқув- услубий қўлланма) наманган-2011 Ўзбекистон республикаси

1-жадвал. Қорақалпоғистон Республикасида экологик вазиятни комплекс
баҳолаш натижалари

Экологик зоналар	Ҳудуд, минг га	Ш.Ж. суғори-ладиган ерлар	Аҳоли, минг киши	Маъмурий туманлар сони, бирл. (республика ва вилоят тасарруфида- ги шаҳарлар)
0 - қулай экологик вазиятли	-	-	-	-
1 - критик экологик вазиятли	308,3	58,7	59,2	2
2 - фавқулодда экологик вазиятли	12116,3	436,7	1331,1
3 - экологик офат	3675,8	12,9	27,8	1
Жами Қорақалноғистон Республикаси бўйича	16100,4	508,3	1418,1	22

Экологик офат ва фавқулодда экологик вазиятли зоналарга куйидагилар хос: ер усти ва ер ости сувлари ифлосланишининг юқори даражаси, яъни талаб этилган меъёрлардан 1,5-2 баравар ортиқ, сув остида қолган суғориладиган ерларнинг катта солиштирма оғирлиги (>40%), тупроқлар сифатининг пастлиги (38 балл), суғориладиган ерлар шўрланишининг юкори суръати (ўртача ва кучли шўрланган ерлар майдони 2-3 баравар кўпайди), истеъмол суви сифатининг ГОСТ талабларига деярли тўлиқ (80 фоизга) мос эмаслиги, оқибатда умумий, болалар касалланиши ва гўдаклар ўлимининг энг юқори даражаси, яъни белгиланган меъёрлардан 1,5-2 баравар ортиқлиги. Бу зоналарда барча экологик индикаторларнинг 70 фоиздан ортиғининг кўрсаткичлари экологик меъёрлар ва талаблардан юқоридир. Экологик офат зонаси фавқулодда экологик вазиятли зонадан экологик ин-дикаторларнинг меъёрларга янада кўпроқ мувофиқ келмаслиги билан фарқланади.
Критик экологик вазиятли зонада экологик индикаторлар бўйича кўрсатккгаларнинг қарийб 50% экологик талаб ва меъёрларга жавоб бермайди. Индикаторларнинг меъёрларга мувофиқ келмаслиги даражаси бу ерда пастроқ, лекин алоҳида индикаторлар бўйича ҳатто фавқулодда экологик вазиятли зоналарга нисбатан ҳам юқоридир. Масалан, Шуманай тума-нида сўшти йилларда ўртача ва кучли шўрланган ерлар майдони 6 баравар кўпайди.
Хоразм вилоятида экологик офат зонаси йўқ, қулай экологик зоналар (Питнак ш.) ҳудуднинг тахминан 6 фоизини ташкил қилади, холос, бу ерда вилоят аҳолисининг атиги 3% яшайди.Фавқулодда экологик вазиятли зонада 4 маъмурий туман (шаҳар) - Урганч, Хазорасп, Янгибозор туманлари ва Урганч ш. жойлашган. Қолган ҳудуд критик экологик вазиятли зонада жойлашган (2-жадвалга қаранг).