Экологик бошқарув инструментлари

+исқача хулосалар
Атроф-муҳит муҳофазаси ва табиатдан фойдаланишни бошқариш соҳасида БМТ иккинчи Жаҳон конференциясининг атроф-муҳит ва ривожланишга бағишланган конференцияси, Барқарор ривожлантириш бўйича Жаҳон саммитининг хизматлари айниқса катта.
Барқарор ривожлантириш бўйича Жаҳон саммитида ишлаб чиқилган «ифлослантирувчи тўлайди» ёндашуви кўпчилик мамлакатлар миллий экологик ва табиий ресурс қонунчилигининг ажралмас таркибий қисмига айланди. У экологик муаммолар, қўлланилаётган бошқариш ва тартибга солишнинг миллий модели, сиёсий, тарихий, маданий ва бошқа омилларнинг ўзига хос хусусиятлари билан характерланади.
Барқарор ривожлантириш бўйича Жаҳон саммитида муҳокама қилинди ва умумий тенденция сифатида ифодаланган экологик сиёсат инструментлари эволюцияси бир неча босқичлар ажратилади:
Биринчи босқичнинг етакчи тамойиллари:
А. «Ифлослантирувчи тўлайди», яъни ифлослантирувчи табиий муҳит муҳофазасига етказилган зарарни тўлаш ва шунга мос харажатларни қоплашга масъулдир (жавобгардир);
Б. Табиий муҳитнинг мавжуд сифат даражасини ёмонлаштирмаслик;
В. Ифлосланишни тўсиш («экспортга» йўл қўймаслик) ва унинг пайдо бўлиш жойларида назорат қилиш («қувурнинг охири» технологиясини қўллаш асосида);
Г. Амалга оширса бўладиган технологиялардан энг яхшисини қўллаш;
Д. Ифлосланишнинг «шарт бўлмаган» шаклларининг олдини олиш.
Иккинчи босқичда экологик манфаатлар соҳаси кенгайтирилди:

• 
  глобал экологик муаммоларга (кислотали ёмғирлар, биохилма-хилликни қўллаб-қувватлаш, озон экрани қисқариши),
  

биринчи босқичда ҳал этилмаган масалаларга (чиқинди­ларни жойлаштириш ва утилизациялаш, тупроқ ва сув ҳавазалари ифлосланиши, шовқин билан атроф-муҳит ифлосланиши, аҳоли саломатлиги учун хавфсизлик стандартларига риоя қилиш ва б.) эътибор кучайди.
Учинчи босқич вазифалари ва экологик сиёсатнинг янги инструментлари қуйидагиларга боғлиқ бўлди:
- Чернобил (Украина) воқеалари;
- Бхопал (Ҳиндистон) ҳалокатлари;
-1987 йилда БМТ Атроф-муҳит ва ривожланиш бўйича Комиссиясининг «Бизнинг умумий келажагимиз» мавзуидаги ҳисоботи нашр қилиниши ва экологик сиёсат бўйича биринчи Миллий режанинг қабул қилиниши.
Тўртинчи босқичнинг муҳим йўналишлари - экологик муаммоларни тармоқлараро ёндашув асосида ҳал этишни изчил амалга оширишнинг қарор топиши, экологик, иқтисодий ва ижтимоий манфаатлар ва мақсадларни мувофиқлаштиришнинг самарали механизмларини қидиришнинг давом эттиришдир.


Таянч иборалар