ки иқгисодий сиёсатни тубдан кайта кўриб чиқиш
лозим
бўлади. Шу боисдан республика экспорт имкониятларини
кенгайтириш, экспорт учун маҳсулот ишлаб чиқаришни
кўпайтираётган корхоналарни хом ашё, инвестициялар
билан таъминлаш, уларни ҳар томонлама имтиезли во-
ситалар орқали қўллаб-қуватлаш зарур.
3. Хар био коохона. хар бир киши ишлаб топган
сумни
кадрлаши. ҳурматлаши, фахрланиши
учун
шарт-
шароит яратиш. Бунинг учун қатъий
молиявий-кредит
сиёсатини изчиллик билан ўтказиш лозим бўлади.
4. Миллий валютани мустахкамлаш
у ч у н
инФляпияга
карши пухта уйланган сиёсат Утказиш. Бунинг учун пул
микдорини товарлар ва хизматлар миқдорининг тегишли
даражада ўсиши билан мустаҳкамлаш, уларнинг мутано-
сиблигини вужудга келтириш. Шунингдек, аҳолининг ха-
рид учун товарлар ва хизматлар билан таъминланмаган
ортиқча пул даромадларининг кўпайиб кетишига йўл
қўймаслик лозим бўлади. Яна нақд пул ва кредит эмиссия-
сининг ҳаддан ташқари ўсиб
кетишининг олдини олиш
лозим бўлади14.
Республикамизда пул-кредит сиёсатининг асосий мақ-
сади иифляцияни паст даражада ушлаб туриш ва сўмни
барқарор айрибошлаш курсини таъминлашга қаратил-
ган. Бу вазифалар макроиқгисодий барқарорликни мус-
таҳкамлаш ва иқгисодий ўсишни рагбатлантиришга йўнал-
тирилган умумиқтисодий сиёсат билан уэвий боғланган
Марказий банк пул-кредит сиёсатининг вог.италари си-
фатида очиқ бозорда қимматли қоғоалар операцияси, ички
валюта бозоридаги операциялар, қайта молиялаштириш
ставкаси ва тижорат банкларига мажбурий захира та-
лаблари коситаларини ишга солмоқда.
Мамлакатимизда тижорат банклари ялпи капиталининг
барқарор ўсиши ва банк активлари портфелини бошқа-
риш соҳасида юритилаётган мутаносиб сиёсат натижасцда
и Абулқосимов Ҳ.П. Ўзбекистонда иқтисодий ислоҳотлари. —Т :
АкаЛеш'|уа, 2003 93-94-бет.
131
www.ziyouz.com kutubxonasi
банк тизимида баик назораги бўйича Базелъ қумитаси то-
мошодан белгиланган халқаро
стандартлардан уч баробар
кўп бўлган капиталшшг етарлилик даражаси кўрсаткичи
таъминланди. Юртимизда 1995-2010 йиллар давомида ялпи
капиталнинг реал ўсиши 12,5 баробарни ташкил этди. Бу
эса банкларнинг капитал базаси мустаҳкамланганидан да-
лолат беради ҳамда уларнинг тўлов кобилиятига ижобий
таъсир кўрсатди. Банк тиэимида 1995-2010 йилтача бўлган
даврда депозитлар базаси солиштирма кўрсаткичларда 13
баробар ошди'5.
Ўзбекистонда Марказий банкнинг тижорат банклари-
ни назорат қилиш билан боғлиқ фаолиятининг қуйидаги
асосий йўналишлари қонук билан мустаҳкамланди:
- банк тиэимининг хавфсизлиги, барқарорлши ва са-
марадорлигини таъминлаш;
- банклар фаолиятини лицензиялаш жараёшода банк
соҳасига фақатгина ишончли
банкларнинг кириб келиши-
ни таъминлаш;
- тижорат банкларининг Марказий банкка ҳисобот бе-
риш ва назорат жараёнида зарур маълумотларни очиқ
тақдим этишини йўлга қўйиш;
- муаммоли банклар фаолиятига ўз вақтида таъсир
ўтказиш ва уларнинг муаммоларини теэлик билан ҳал
этиш;
- банк тизимида соғлом рақобат муҳитини яратиш;
- зарур ҳолатда, банк тизимига минимал даражада
салбий таъсир кўрсатган ҳолда алоҳида банкларни туга-
тиш чораларини кўриш.
Республикамизда банк наэорати уч услубда - лицен-
зиялаш, масофадан назорат қилиш ва жойларга чиқиб
текшириш орқали ама.чга оширилади18.
Молия-крешгг соҳасида иқгисодий хавфсизликни таъмин-
Ўэбекистон Республикаси иктисодий-ижтимоий тараққиётининг
мустақиллик йилларидаги (1990-2010 йиллар) асосий тендеиция ва
кўрсаткичлари қамда 2011-2015 йилларга мўлжалланган прагноэлари:
ртатистик тўплам. -Т.: Ўзбскистон, 2011. 30-31-бетлар.
м Ўзбекистон Республикаси банк тиэими / Муаллиф: Ф.М.Муллажонов
(ва бошкд). Ф.ММуллажановникг умумий таҳрири остида. Тўлдирилган
иккинчи нашри -Т.: Ўзбекистон, 2011. 154-бет.
132
www.ziyouz.com kutubxonasi
лапл мақсадида қарздорлярнинг кредитлари ҳақидаги
маълу-
мгггларни ҳисобга олиш билан шуғзглланадиган Кредит маъ-
лумотлари миллий институтини таигкил этиш бўйича Низом
қабул қилиниб, кредит маълумотлари банклараро кредит
бюроси ва тижорат банкларига тақцим этилган. Кредит маъ-
лумотларининг ягона реестри тижорат банкларининг кредит,
лиаинг ва факторинг шартномалари, гаровга қуйилган мол-
мулк ва кафолатлар (кафолат бериш, суғурта полислари)
ҳамда
давлат статистика
Do'stlaringiz bilan baham: 
