Ўэбекистон Республикаси п резиденти қузуридаги д авлат ва ж ам ият қурилиш и академияси Ў эбекистон Республикаси Ваэирлар м ахкамаси

А сосий таянч туш унчалар
Корхонанинг иқтисодий манфаатлари, фирма назария- 
лари, корхона иқтисодий манфаатларига таҳдидлар, сано- 
ат-иқтисодий шпиопаж, иқтисодий разведка ва контрраз- 
ведка, риск ва риск омиллари, корхонанинг иқтисодий бар- 
қарорлиги, барқарорликни тавсифловчи кўрсаткичлар, хавф- 
сизлик хизмати, иқтиеодий хавфсизликни таъминлаш та- 
мойиллари.
Такрорлаш учун саволлар
1. Корхонанииг иқтисодий манфаатлари нималарда намоён 
бўлади?
2. Корхона фаолиятига қандай ноаникликлар, рисклар таъ- 
сир кўрсатади?
3. Корхона фаолиятининг хавфсизлиги қандай аниқланади?
4. Саноат-иқтисодий шпионаж нима ва у корхона фаолия- 
тига кандай хавф солади?
5. Корхона иқтисодий манфаати ва хавфсизлигига қандай 
таҳдидлар мавжуд?
6
. Корхонада кандай хавфсизлик чора-тадбирлари кўрилади?
7. Ишлаб чиқариш ва мплиявий фаолият хавфсизлиги қан- 
дай та ьминланади?
8
. Корхонанинг тижорат сири ва ахборот объектлари қан- 
дай ҳимоя қилинади?
9. Корхонадаги хавфсизлик хизмати қандай вазифаларни 
бажариши керак?
к Каримов 
М.А.
Мамлакатимияда демократик ислоҳотларни янада 
чукурлаш ти ри ш ва ф у қар о л и к ж ам и яти ни ри вож лантяри ш
концепцияси. -Т.: Ўзбекистон, 2010. 49-53-бет.
115
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

7-БО Б. Х Ў Ж А Л И К Ф АО Л И Я ТИ Н И Н Г П УЛ-
МОЛИЯ СОҲАСИДАГИ ИҚТИСОДИЙ
Х А В Ф С И ЗЛ И К
7.1 
М олия м уассасаларининг и к ти соди й
м анф аатлари, м оли яви й оқим ларга тақ ди дл ар
Бозор муносабатларига ўтиш шароитида тижорат ҳисоби 
асосида фаолият юритувчи молиявий муассасалар тизими 
шаклланади. Улар жумласига банклар, биржалар, суғурта 
компаниялари, инвестицион фондлар ва бошқа иқтисодий- 
молиявий муассасалар киради. Молия иқтисодий сиёсат- 
нинг ва иқгисодиётни давлат томонидан тартибга салишнинг 
дастурига айланади. Молиявий муассасаларнинг икгисодий 
манфаатлари пул муаммосининг баркарорлиги, миллий пул 
бирлиганикх қадрлилига, ҳисоб ва солиқ интизомига риоя 
қилиш, молиявий операцияларнинг даромадлиги, инфля- 
циянинг қаноатлангирувчи даражаси, инвестицион талаб ва 
мижозларнинг кредитларни тўлаш қобилиятига йўналти- 
рилган бўлади. Бозор иқгасодиётига ўтиш шароитида ин- 
ституционал ўзгаришлар, давлат мулюши унинг тасарру- 
фидан чтсариш жараёнларининг амалга оширилиши нати- 
жасида нодавлат, шу жумладан, хусусий тадбиркорлик 
субъектлари, молиявий муассасалар ҳам вужудга келади. 
Хўжалик субъектларига молиявий хизмат кўрсатиш фао- 
лияти ҳам ривожлана борди. Уларнинг қўлида бошқариш 
дастакларидан бири бўлган молия такрор ишлаб чиқариш 
жараёнларида пул маблағлари тўпламларининг вужудга
П б
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

келиши ва тақсимланиши ҳамда ишлатилишиш! ифодалай- 
дигаи иқтисодий мзгносабатлардир'. Ушбу муносабатлар- 
нинг моддий асосини молиявий ресурслар ташкил этади Мо- 
лиявий ресурслар пул маблағлари ҳаракатининг ўзига хос 
шаклидир. Улар хўжалик субъектлари ва давлат кўлида 
турли пул даромадлари, ажратмалари ва тушумлари ҳисо- 
бидан тўпланади. Сўнгра такрор ишлаб чиқэриш, ходим- 
ларни рағбатлантириш жамиятнинг ижтимоий-иқтисодий 
эҳтиёжларини қондириш учун ишлатилади.
Давлат ва хўжалик субъектлари пул маблағлари фонд- 
ларининг вужудга келиши, тақсимланиши ва ишлатилиш 
шакплари ҳамда усуллари тизими молиявий тизимни таш- 
кил этади
.1 2
Ушбу тиэим инфраструктурасини банклар, бир- 
жалар, коммуникация воситалари, ахборот-аналитик ва 
маслаҳат (консалтинг) хизматлари ташкил этадк Улар пул 
муомаласи, молиявий оқимларни кўплаб инструмент (во- 
сита)лардан фойдаланиб тартибга соладилар.
Шу боисдан молия соҳасини мустаҳкамлаш қуйидаги 
вазифаларда ўз ифодасини топган:
- умумдавлат устуворликларидан келиб чиқиб, молия- 
вий ресу]эсларни қайта такримлаш самарадорлигини ошириш;
- ҳисоб-китоб интизомини мустаҳкамлаш ва солиқ 
тизимини такомиллаштириш, солиқлар сонини камайти- 
риб, унинг йиғилишини ошириш;
- пул массасидан фойдаланиш устидан назорат қилиш- 
нинг самарали механизмини яратиш;
- банк тизимининг ишончли амал қилицшни таъминлаш.
Молиявий ташкилотлар
1
шнг ишончлилигини икки му-
ҳим тамойил белгилаб беради:
1
) оқилона юритилувчи молия-кредит сиёсати;
2
) самарали хавфсизлик тизими.
Молия тизимида банк хиэматлари кўрсатиш муҳим
1 Шодмонов Ш , Алимоь Р.Х.. Жўраей Т.Т. Иктисодиёт назарияси. -Т.: 
Молия, 2002.-323-324-6; Экономическая теория. Учебник колл авт. 
К.Х. Абдурахмонов и др. -Т.: Шарк, 1999.-