kuchi ham da hukum atning bozor iqtisodiyotiga intilishi turkm an paxtasi va
gazini sotib olishning kengayishiga, rejimga kreditlar berilishi va xo'jalikka
investitsiyalar q o ‘yilishiga yordam berdi. Eksportdan kelgan m ablag‘lar va
kreditlami hukum at undirm a va to ‘qimachilik sanoatiga sarflar edi. Bu sohalar
uchun eng yangi texnologiya ham da jihozlar sotib olindi. 90-yillarning ikkin-
chi yarmida gaz va neft qazib olish o ‘sa boshladi va paxtaning asosiy qismi
yangi korxonalarda qayta ishlana boshladi, bozorga to ‘qimachilik mahsulotlari
chiqarila boshlandi. Ishlab chiqarishning o ‘sishi t o i a bandlikni ta ’minladi.
H ukum at iqtisodiyotni davlat tasarrufidan chiqarishga shoshilm adi. Neft
va gaz, p axtanin g sotilishi ham d a qayta ishlanishi, transport va uy-joy
xo‘jaligi, ishlab turgan ham da qurilayotgan barch a katta va o ‘rta korxonalar
duvlat ixtiyorida edi. 1996-yilga kelib nodavlat sektorga yalpi ichki m ahsu-
lotning atigi 7,7 foizi to ‘g‘ri keldi. 2000-yilda yalpi ichki m ahsulot 14 foizga
oshdi, uning beshdan bir qismi gaz eksportiga to ‘g ‘ri keldi.
1993-yilda qabul qilingan yerga m ulkchilik to ‘g ‘risidagi q onun asosida
har bir fuqaro 50 gektargacha yer olishi va yana 500 gektar yoki u nd an
ko‘proq yerni ijaraga olishi m um kin edi. 5 yil m uddat o ig a n d a n so‘ng yer
egasi — neyhan tom o n id an olingan yer uning m ulkiga aylanar edi, am m o
u yemi sotish yoki birovga berishga haqqi yo‘q edi. Bu islohot 10 yil muddatga
m oijallan g an d i.
H ukum at «Yangi qishloq» va «G ‘alla» dasturlarini am alga oshirdi. Ularga
ko‘ra, qishloq aholisi yashash sharoitini yaxshilash va g‘alla yetishtirishni
oshirishga m ablag1 ajratilardi. H ukum at qishloq aholisi turm ush darajasi
yaxshilandi, deb hisobladi. G ‘alla yetishtirish sezilarli darajada o ‘sdi. Butun
qishloq xo‘jalik ishlab chiqarishi m am lakat yalpi ichki m ahsulotining 20
foizidan k o ‘pro g ‘ini berm oqda.
T urkm anistonning iqtisodiy va m adaniy dasturi qabul qilindi.
Prezident v a;da qilgan um um iy farovonlikka m sbatan uyg‘ongan va oshib
borayotgan shubhalarni tarqatish uchun hukum at 90-yillarning ikkinchi
yarmida tuz, elektr energiya, gaz va suvni bepul deb e i o n qildi, non, o ‘simlik
y o g i, jam o at transporti va m aishiy xizm atlarga esa past, ram ziy narxlarni
belgiladi. O z iq -o v q a tn in g b o sh q a tu rla ri h a m d a b o sh q a m a h s u lo tla r
kartochkalar bilan tarqatila boshlandi. A m m o, odatdagidek, bepul, arzon
va kartochkalar bilan tarqatiladigan m ahsulot tanqis edi, ularni olish uchun
navbatlar paydo b o ia rd i. Buning ustiga aholi o ‘sish darajasi oshdi.
2006-yil dekabrda Prezident S. Niyozov vafot etdi. 2007-yil fevraldagi
saylovda
G. Berdimuxamedov Prezident etib saylandi. Turkm anistonning tashqi siyosati
uning mustaqilligini mustahkamlash va dunyo bozoriga tabiiy gazning yirik
zaxiralarini chiqarish yoilarini izlashga qaratilgan edi. Mustaqillikka erishilgan-
dan so‘ng m am lakatning neytraliteti (betarafligi) e io n qilindi va amalga oshirib
kelinmoqda. M D H tarkibida bo iish Rossiya Federatsiyasidan yordam olishga
im kon berdi. Ayniqsa, milliy qurolli kuchlar yaratilgunga qadar, Rossiya
Federatsiyasi Turkm aniston chegarasini himoya qilishi va qurol bilan yordam
berishini aytish m um kin. M D H doirasida Turkm aniston H am do‘stlik a ’zolari,
324
avvalo, Rossiya Federatsiyasi, Ozarbayjon, Gruziya, Ukraina bilan ikki tom on-
lam a m unosabatlam i rivojlantirmoqda. 2005-yilga kelib betaraflikka to ‘la am al
qilish uchun Turkm aniston M D H tarkibidan chiqdi.
T urkm aniston Osiyo iqtisodiy ham korlik tashkiloti, ayniqsa, Turkiya,
E ron va Afg‘oniston bilan yaqin ham korlik qiladi. T urkm an gazining bir
qism ini Rossiya Federatsiyasi orqali U krainaga yetkazib berish to ‘g‘risida
kelishib olindi. B undan qoniqm agan respublika hukum ati Kaspiy orqali
O zarbayjon, G ruziya, Turkiyaga va Afg‘oniston orqali Pokiston, XXRga
gazni eksport qilish u chun gaz quvurlari qurilishida qatnashm oqda.
A holining huquq va erkinliklari biroz cheklanishiga qaram asdan, o ‘zining
m ustahkam ligi tufayli T urkm anboshi rejim i boy m am lakatlar va xalqaro
tashkilotlarning moliyaviy yordam ini olishga muvaffaq b o ‘ldi.
Do'stlaringiz bilan baham: