E. Z. Nuriddinov n izom iy nom LI tdpu «Xorijiy m am lakatlar tarixi»

Qishloq  xo ‘jaligini
 
kollektivlashtirish
30

---

Kolxoz  o ‘ziga berilgan  yerda  davlat  rejasiga  ko‘ra  m ahsulot  yetishtirgan. 
M ahsulot  davlat  to m o n id an   q at’iy  belgilangan  narxda  sotib  olingan.  Soliq 
t o ‘lo v id a n   h a m d a   m a h su lo t  y e tis h tiris h   u c h u n   yil  d a v o m id a   q ilg a n  
xarajatlaridan  ortgan  mablag*  kolxozning  m ulki  b o ‘lgan.
Kolxoz  o ‘z  ixtiyori  bilan  m ahsulot  yetishtira olm agan.  0 ‘z  ixtiyori  bilan 
m ahsulot sota olm agan.  Shuning uchun  ham  sobiq qizil imperiya o ‘z aholisini 
sifatli,  za m r  qishloq  x o ‘jaligi  m ahsulotlari  bilan  to ‘la  ta ’m inlay  olm adi  va 
c h e td a n   sotib  olishga  m ajbur  b o ‘ldi.  K ollektivlashtirish  shafqatsiz  jazo  
q o ‘llash  y o ‘li  b ila n   olib  borildi.  M u lk d o rla r  o ‘z  m u lk la rin i  kolxozga 
topshirishni  istam aganliklari  uchun  ular q atag ‘on  qilindi.  M ol-m ulklari  esa 
tortib  olindi.  Q ishloq  aholisi  o ‘z  chorva  m ollarini  kolxozga  topshirm aslik 
uchun  ko‘plab  m iqdorda  so ‘yib  yubordi.  Bu  esa  chorvachilikka  o ‘nglab 
b o ‘lmas  darajada  ziyon  yetkazdi.  D eh q o n lar  m ajburan  kolxozlarga  birlash- 
tirila  boshlandi.  Bunga  qarshi  dehqon lam in g  1930-yilda  1600  m arta  qurolli 
chiqishlari  b o ‘lib  o ‘tdi.  K ollektivlashtirish  jara y o n id a  jam i  9  m ln  kishi 
quloq  qilindi.
X ususan,  0 ‘zbekistonda  quloq  qilinganlarning  katta  qismi  U krain anin g 
X erson  viloyatiga  surgun  qilindi.  U  yerda  ular  paxta  yetishtirishga  m ajbur 
etildi.  Qolgan  d eh q o n lar jo n  saqlash m aqsadida  kolxozlarga  kirishga  m ajbur 
b o ld ila r.
M ajburiy  kollektivlashtirish  o q ib atid a  q ishlo q  x o ‘jaligi  m ah su lo tlari 
yetishtirish  keskin  ravishda  kam ayib  ketdi.  N atijad a  1932— 1933-yillarda 
o c h a rc h ilik   b o i d i   va  5  m ln  d an   o rtiq   kishi  o c h lik d a n   q irilib   k etd i. 
Kollektivlashtirish  natijasida  dehqonlar  soni  u chd an   bir  qismga  kam aydi, 
jam i g‘alla yetishtirish  am alda  ko‘paym agan b o is a -d a ,  davlatga g‘alla sotish
1937-yilga  kelib  1928-yilga  nisbatan  3  b aravar  k o ‘paydi.  Bunga  qishloq 
a h o lisin i  x o n a v a y ro n   q ilish   h iso b ig a  e ris h ild i.  0 ‘z b e k is to n d a   p a x ta  
yetishtirishni  k o ‘paytirish  hisobiga  Sovet  d avlatinin g  paxta  m ustaqilligi 
ta ’m inlandi.
I 
M adaniy inqilobning asosiy vazifasi eski tuzum dan