E. Z. Nuriddinov n izom iy nom LI tdpu «Xorijiy m am lakatlar tarixi»



Download 12,93 Mb.
Pdf ko'rish
bet230/334
Sana23.01.2022
Hajmi12,93 Mb.
#403727
1   ...   226   227   228   229   230   231   232   233   ...   334
Bog'liq
Jahon tarixi

Eron  inqilobi
265


q o ‘zg‘olon  boshlandi,  arm iya  ham   q o ‘zg‘olonchilar  to m oniga  o ‘tdi.  Shu 
tariqa  Eronda  inqilob g ‘alaba  qildi.  Bu  inqilob  Islom  inqilobi  edi.  15-fevral 
kuni  Oyatullo  Xum ayniy  T ehronga  qaytib  keldi.  U  «Islom   inqilobining 
rahnam osi»  deb e 'lo n  qilindi.  M am lakat  ruhoniylari yangi  hukum at tuzdilar.
1979-yilning  1-aprelida  davlatning  rasmiy  nom i  o ‘zgardi.  E ndi,  u  Eron 
Islom   Respublikasi  deb  ataladigan  b o ‘ldi.
Ayni paytda yangi konstitutsiya ham   qabul qilindi.  K onstitutsiya Oyatullo 
X um ayniyni  um rbod  m am lakatning  oliy  siyosiy  va  diniy  rahbari  deb  e ’lon 
qildi.  H atto  m am lakat  prezid en ti  ham   unga  b o ‘y su n ar  edi.  1979-yilda 
T eh ro n d a  AQSH  diplom atlari  garovga  olindi  va  1981-yil  yanvarida  Eron
—  A Q SH   bitim idan  keyin  ozod  qilindi.  1980-yilda  m am lakat  prezidenti  va 
p arlam en ti  (m ajlis)  saylandi.  D iniy  b o ‘lm agan  ham d a  m illiy  partiyalar 
faoliyati  taqiqlandi.
G archand  Eron  ham   ko‘p  millatli davlat b o ‘lsa-da,  Oliy rahbariyat barcha 
m usulm onlarning  tengligini  ro ‘kach  qilib,  m am lakatda  milliy  m asala  tan 
olinm asligini  ta ’kidladi.  Shu  tariqa  yangi  rahbariyat  ichki  siyosatda jam iyat 
va  davlat  hayotini  to ‘la  islom lashtirish  siyosatini  yurita  boshladi.
Ichki  m u x o lifatn i  tu g atish   m aq sad id a  X u m ay n iy   «Islom   m ad an iy  
inqilobi»ni  e ’lon  qildi.  Bu  hol  hukm ron  doiralar o ‘rtasida  ham   kelishm ov- 
c h ilik   k e ltirib   c h iq a rd i.  M a m la k a tn in g   b irin c h i  P re z id e n ti  B an isad r 
X um ayniy  atrofidagilarning  ekstrem istik  harakatlariga  qarshi  chiqdi.  Oxir- 
oqibatda  u  m am lakatdan  chiqib  ketishga  m ajbur  b o ‘ldi.
O yatullo  X um ayniy  o ‘z  h o kim iyatin i  m u stah- 
kamlash  uclnin  uning rejimiga qarshi chiqqanlarni 
qatag‘on qilishni  uyushtirdi.  Natijada  1982—1984- 
yillar davom ida  70  m ingdan  o rtiq  kishi  o id irild i.  Biroq jah o n  jam oatchiligi 
talabi  Eron  rahbariyatini  o ‘z  ichki  siyosatini  yum shatishga  m ajbur  etdi.
1989-yilda  (X um ayniy  vafotidan  so ‘ng)  m am lakat  prezidentligiga  saylan- 
gan  Ali  Akbar  Xoshim iy  Rafsanjoniy  (1934-yilda  tu g ‘ilgan)  iqtisodiy  islo- 
ho t  o ‘tkaza  boshladi.  Ayni  paytda  ijtim oiy  hayotni  liberallashtirish  y o ‘lini 
tu td i.
Biroq bu y o i   katta qiyinchiliklarga duch  keldi.  Bu, bir to m o n d an ,  1980—
1988-yillarda  davom   etgan  E ron  —  Iroq  urushi  oqibatida  ko‘riIgan  katta 
iqtisodiy  y qotish  (350  m lrd  dollar  zarar  k o ‘rildi,  700  m ing  eronlik  o id i)  
bilan  b o g iiq   b o is a ,  ikkinchi  to m o n d an ,  A Q S H ning  E ronni  xalqaro  terro- 
rizm  m arkazlaridan  biri  deb  e i o n   qilishi  bilan  b o g iiq   edi.  A Q SH   Eron 
bilan  savdo  aloqalarini  to ‘xtatib  q o ‘ydi.  Boshqa  G ‘arb  davlatlari  esa  Eronga 
ilg‘o r  texnologiya  kiritishni  taqiqlab  q o ‘yishdi.
A h o lin in g   ishlab  chiq arish   s u r’atiga  nisbatan   te z   k o ‘p ayishi,  ja h o n  
b o z o rid a   neft  n a rx in in g   p asa y ish i,  ayni  p a y td a ,  E ro n d a   n eft  ish lab 
ch iq arish n in g   2  b aravar  kam ayishi  vaziyatni  yan ad a  m urakkablashtirdi. 
S h u nday  sharoitda,  1997-yil  avgustida  M uham m ad  X otam iy  m am lakat 
prezidentligiga  saylandi.  U  shia  ruhoniy larining  yangi  avlodiga  m ansub

Download 12,93 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   226   227   228   229   230   231   232   233   ...   334




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish