industrlashtirish ham boshlandi. Bu borada SSSR XXRga k atta yordam
ko‘rsatdi. Uning yordami bilan 250 dan ortiq yirik sanoat korxonalari qurildi.
X X R da ham xalq xo‘jaligi, SSSRda b o lg a n i kabi, besh yillik rejalar
asosida rivojlana boshladi. 1953— 1957-yillarda birinchi besh yillik rejani
bajarish uchun kurash bordi. Bu reja muvaffaqiyatli bajarildi. Bu muvaffaqiyat
X K P rahbariyatini ruhlantirib yubordi. Barcha kom m unistik partiyalarga
xos b o ig a n xom xayollik X K P rahbariyatini (M ao Szedun boshchiligidagi)
ham chetlab o im a d i.
1958-yilda XKP «K atta sakrash» deb atalgan (1958— 1962) yangi bosh
y o in i tasdiqladi. Uning m azm uni iqtisodiy taraqqiyotni jadallashtirish, katta
sakrashni am alga oshirish va kom m unistik jam iyat qurishdan iborat edi.
« ln so n iy a tn in g baxtli kelajagi», deb e i o n q ilin g a n k o m m u n iz m n i
qurishning asosiy vositasi haq to ia n m a y d ig a n m eh n at b o iis h i zaru r edi.
Bu narsa «uch yillik qattiq m eh n at — o ‘n m ing yillik baxt-saodat» shiori
ostida o iis h i kerak edi. Qishloq xo‘jaligi shirkatlari o in ig a o ‘rtacha 20
m ing deh q o n n i birlashtirgan xalq kom m unalari tuzildi. U nda ham m a narsa
um um iylashtirildi. M ahsulotni ham m aga baravar taqsim lash tam oyili joriy
etildi. S anoat 6,5 baravar, qishloq xo ‘jaligi 2,5 baravar o ‘sishi m o ija lla n d i.
D ehqon m ehnati qattiq tartibga b o ‘ysundirildi. U lar ishga saf tortgan
holda borardilar. Biroq tez o ra d a «K atta sakrash» b arbod b o id i. Q ishloq
x o ‘jaligi m ah su lo tla ri ish lab c h iq a rish hajm i k am ay di. H a tto , ayrim
hududlarda ocharchilik ham boshlandi. Sanoat ishlab chiqarishi ham pasaydi.
Shu tariqa iqtisodiy inqiroz yuz berdi. O qibatda M ao Szedun siyosatiga
qarshi muxolifat vujudga keldi. U M ao Szedun siyosatini qattiq tanqid qila
boshladi. Bunga javoban M ao Szedun qatag‘on siyosatini q o ila d i. Bu siyosat
X itoy tarixiga, «buyuk p roletar m adaniy inqilobi» nom i bilan kirgan. 1966-
yildan boshlangan va 1976-yilgacha davom etgan «M adaniy inqilob», aslida,
jam iyatdagi M ao Szedun siyosatiga qarshi kuchlarni am alda yo‘q qilishni
anglatar edi. Buning oqibatida ko‘plab partiya, davlat va harbiy kadrlar
q atag ‘on qilindi. Xitoy ch u q u r iqtisodiy va siyosiy inqirozni boshdan kechira
boshladi. «Xunveybin» lardan 100 m ln ga yaqin kishi jab r k o i d i . M am lakat
500 m lrd y uan zarar k o id i.
1976-yil sentabrda M ao Szedun vafot etdi. Bu
h odisa X itoyda hokim iyat u ch u n kurashni avj
oldirdi. Partiya rahbarligiga Xua G o -fen keldi.
T o ‘rtlar to ‘dasi (bunga M aoning xotini Szyan Sin ham kirardi) «Ishlab
chiqarishga ju d a katta zarar keltirganlikda» ayblanib, q am oq qa olindi.
O xir-oqibatda hokim iyat tepasiga «pragmatiklar» deb atalgan guruh keldi.
Bu guruhga «m adaniy inqilob» yillarida qatag‘on qilingan D en Syaopin
rahbarlik q ilar edi. (D en Syaopin 1997-yilda 92 yoshida vafot etdi.) X K P
yangi rahbariyati M ao Szedun y o iin i xato deb e io n qildi. «K atta sakrash»
va iqtisodiyotning t o i a davlat nazoratiga olinganligi m am lakat va xalqqa
ulkan kulfat keltirganligi tan olindi va ular qoralandi.
Do'stlaringiz bilan baham: