E. Z. Nuriddinov n izom iy nom LI tdpu «Xorijiy m am lakatlar tarixi»

Keyingi  o ‘zgarishlar 
I 
M am lakatda davlat  organlarini  qayta tashkil  etish
---------------------------------- 1  boshlandi.  U m um iy  Xalq  Kongressi  Oliy  hoki-
m iyat  organi  deb  e i o n   qilindi.  1977-yil  3-m art  kunidan  boshlab  Liviya 
Arab  Respublikasi  Liviya  Xalq  Arab  Jam axiriyasi  nom i  bilan  ataladigan 
b o id i.  M.  Kaddafiy  esa  1-sentabr  inqilobining  rahbari  deb  e i o n   qilindi. 
Shu  tariqa  u  davlatning  yagona  rahbariga  aylandi.  Liviya  milliy  boyligining 
asosini  neft  tashkil  etadi.  H ukum at  Liviyada  neft  qazib  chiqarish  bilan 
shug‘ullanuvchi  barcha  kom paniyalarni  t o i a   yoki  qism an  m illiylashtirdi.
291

---

M am lakat  ichkarisida  neft  m ahsulotlarini  sotish  va  taqsim lashni  davlat  o ‘z 
q o ‘liga  oldi.  M illiy  neft-kim yo  sanoati  ham da  neft  tashuvchi  flot  yaratildi. 
Liviya  iqtisodiyotida  davlat  sektori  katta  salm oqqa  ega.
Neft  sanoatidan  tashqari,  banklar,  sug‘urta  kom paniyalari,  yirik qishloq 
xo‘jalik birlashm alari,  transport,  qurilish  kom paniyalari  ham da tashqi savdo 
d a v la t  ix tiy o rid a d ir.  L iviya  q o n u n la ri  k is h in in g   m e h n a t  n a tija s in i 
o ‘zlashtirib  olm aydigan  tadbirkorlik  faoliyati  bilan  sh u g ‘ullanishga  ruxsat 
etadi.
M am lakat  rahbariyati  aholining  ijtimoiy  him oyasi  masalasiga  alohida 
e ’tibor berdi.  Ish  haqi  t o ‘lashni  davlat  tartibga  solib  turadi.  Turarjoy  uchun 
kam  haq  olinadi.  Aholiga  bepul  tibbiy  xizm at  ko‘rsatiladi.  U m um iy  va  oliy 
ta ’lim  ham   bepul.  Obyektiv  sabablarga  ko ‘ra,  m am lakat  qishloq  xo‘jaligi 
kam  taraqqiy  etgan.  S huning  uchun  oziq-ovqat  m ahsulotlari  chetdan   sotib 
o lin a d i.  S h u n d a y   b o ‘ls a -d a ,  bu gungi  Liviya  —  d u n y o n in g   en g   boy 
davlatlaridan biri.  Liviya yiliga  110  m ln to n n a  neft  qazib  oladi.  N eft  savdosi 
mam lakat g‘aznasiga  10  m lrd  dollar darom ad  keltiradi.
Liviya  faol  tashqi  siyosat  yuritadi.  U  Arab  D avlatlari  Ligasi,  Afrika 
hamkorligi  tashkiloti,  Q o ‘shilmaslik  harakati,  Arab  m ag‘ribi  Ittifoqi  kabi 
regional  ta sh k ilo tla r  a ’zosidir.  F alastin   O zo d lik   T ash k ilo tin i  q o i l a b -  
quw atlaydi.  U nga  katta  m iqdorda  moliyaviy  yordam   ham   ko‘rsatadi.  Biroq 
Liviya  xalqaro  terrorizm ni  qoilab -q u v v atlash d a  ham   ayblanib  kelm oqda. 
Bu  esa  uning  A Q SH   tom o n id an   jazolanishiga  sabab  b o ‘lgan.
AQSH  M.  K addafiyni jism onan  yo‘q  qilish  m aqsadida  1986-yilning  15- 
ap relid a  Liviya  p o y tax ti  T rip o li  sh a h rin i  b o m b a rd im o n   q ild i.  Lekin 
M.  Kaddafiy om on qoldi.  Ayni  paytda 2000-yilda  Liviya xalqaro terrorizm da 
gum on  qilingan  ikki  fuqarosini  xalqaro  sud  hukm iga  topshirishga  m ajbur 
b o id i.  X alqaro  sud  (G aaga  shahrida)  ularning  birini  aybdor  deb  topdi  va 
q a m o q   ja z o s ig a   h u k m   q ild i.  2 0 0 5 -y ilg a   k e lib   M .  K a d d afiy   G ‘arb  
davlatlarining  barch a  talablarini  bajardi.  Q urollanish  dasturini  to ‘xtatdi. 
G ‘arb  xalqaro  cheklovni  bekor  qildi.