E. Z. Nuriddinov n izom iy nom LI tdpu «Xorijiy m am lakatlar tarixi»



Download 12,93 Mb.
Pdf ko'rish
bet256/334
Sana23.01.2022
Hajmi12,93 Mb.
#403727
1   ...   252   253   254   255   256   257   258   259   ...   334
Bog'liq
Jahon tarixi

P S f S l f l f H
19
— Jahon  tarixi
289


M arokash
Buning  sababi  o ‘z  vaqtida  zarur  ijtim oiy-iqtisodiy  va  siyosiy  islohotlarning 
o ‘tkazilm aganligi  edi.
Bu  holat  M O F  o b ro ‘sini tushirib yubordi.  Ijtimoiy adolatni  kuchaytirish 
talabi  m am lakatda  diniy  harakatlar  mavqeyini  m ustahkam ladi.
1989-yilda  M O F  hokimiyatga bo ‘lgan  m onopol  huquqidan voz kechishga 
m ajbur  b o ‘ldi.  M uxolifat  partiy alar  faoliyatiga  ruxsat  etildi.  1989-yilda 
tuzilgan  «M illiy qutqarish  islom  fronti»  (M Q IF )  ning o b ro ‘si  ku ndan-kunga 
o ‘sib  bordi.  S hu  yiliyoq  bu  diniy  partiya  m ahalliy  saylovlarda  g ‘olib  chiqdi. 
1991 -yilning  noyab r  oyida  o ‘tkazilgan  um um iy  parlam ent  saylovida  ham  
bu  partiya  M O F ni  magMubiyatga  uchratdi.  Biroq arm iya oliy q o in o n d o n lig i 
saylov  natijalarini  ta n   olm adi.
Sh.  Benjadid  iste’foga  chiqishga  m ajbur  b o id i.  U ning  o ‘rniga  1991-yil 
noyabrda  M.  B udiar  o iird i.  1992-yil  2-iyunida  arm iya  davlat  to ‘ntarishi 
o ik a z d i,  M.  B udiar  o id irild i.  Ali  K arini  hokim iyatni  egalladi.  M Q IF  
faoliyati  taq iq lan d i.  D iniy  ek strem istlar  terro rn i  avj  oldird ilar.  Buning 
oqibatida  100  m ingdan  ortiq  fuqaro  halok  b o id i.  Jazoirda  ham o n  siyosiy 
barqarorlik  ta ’m inlangani  yo'q.  Abdulaziz  Buteflika  m am lakat  prezidenti 
lavozim ida  ishlam oqda.
M arokash  F ransiya m ustam lakasi  edi.  M arokash 
xalqining  ozodlik  kurashi  uzoq  davom   etdi.  Va, 
n ihoyat,  1956-yil  2 -m art  kuni  M arokash  m ustaqilligi  haqida  deklaratsiya 
im zolandi.  5 -a p reld a  Ispaniya  M arokash  m ustaqilligini  tan   oldi.  1961- 
yilda  Fransiya  q o ‘shinlari  m am lak atd an  olib  chiqib  ketildi.  A Q SH   harbiy 
bazasi  ham   tugatildi.  1962-yildan  boshlab  M arokash  konstitutsiyaviy  m o- 
narxiya  davlatiga  aylandi.  Qirol  H asan  11  m am lakat  yangi  konstitutsiyasi- 
ni  im zoladi.
M arokash  arab  xalqining  Isroi!  agressiyasiga  qarshi  kurashini  q o ila b  
quvvatlab  kelm oqda.  Ayni  pay td a  un ing  Jaz o ir  bilan  m u n o sab atlarid a 
keskinlik  ham   mavjud.  Bu  keskinlik  —  G ‘arbiy  Sahroyi  K abir bilan  b o g iiq .
1975-yilda  M arokash  bu  hud udni  bosib  oldi.  G ‘arbiy  Sahroyi  K abirda 
bir  necha  o ‘n  yillardan  beri  separatchilik  harakati  davom   etm oqda.  Jazoir 
Respublikasi  esa  ana  shu  harakatni  qoilab -q u v v atlam o q d a.  Tabiiyki,  bu 
hol  M arokash  —  Jazoir  m unosabatlariga  sovuqlik  tushirm ay  q o ‘ym adi.
1999-yilda  H asan  II  vafotidan so ‘n g tax tn i o ‘g ii   M uham m ad  VI  egalladi. 
O tasidan  30  m ln  aholini  boshqarishni,  200  m ing  arm iyani  m eros  qiiib  oldi. 
50  foiz  xalq  savodsiz.
T u n is  h am   uzoq  yillar  F ransiya  m ustam lakasi 
b o i i b   keldi.  F a q a t  1 9 5 6-yild agina  (2 0 -m a rt) 
Fransiya  T unis  m ustaqilligini  tan  olishga  m ajbur  b o id i.
H okim iyat  Yangi  D astur  partiyasi  rahbarligidagi  M illiy  front  q o iig a  
o ‘tdi.  U ning  rahbari  X.  Burgiba  yangi  hukum at  tuzdi.  1957-yil  25-iyulda 
T u n isd a  m o n arx iy a  tugatildi  va  R espublik a  e i o n   q ilind i.  X.  B urgiba 
m am lakatning  birinchi  Prezidenti  etib  saylandi.
Tunis
290


X.  Burgiba  m am lakatda  «D astur  sotsializmi»  qurishini  e ’lon  qildi.  Bu 
ibora  am alda  iqtisodiyoti  davlat,  kooperativ  va  xususiy  sektorni  m ujassam - 
lashtirgan  jam iy atn i  anglatar  edi.  Ayni  paytda  bu  jam iy at  aholi  b arch a 
tabaqalarining  m anfaatini  aks  ettirishi  z a ru r  edi.
1969-yildan  boshlab  davlat  yerlari,  fransuz  m ustam lakachilariga  qarashli 
y erlarsotila boshlandi.  Shu tariqa  m ayda  va o ‘rta yeregalari  tabaqasi  vujudga 
keltirildi.  S anoat  korxonalari  ham   milliylashtirildi.  Shuning barobarida  milliy 
va  chet  el  kapitaliga  qulay  sharoit  yaratib  berildi.
Biroq  m am lakatda ijtimoiy adolatsizlik avj oldi.  Bu,  o ‘z navbatida,  siyosiy 
beqarorlikni  vujudga  keltirdi.  N atijada diniy yo‘nalishdagi  partiyalar kuchay- 
di.  S hunday  sharoitda  harbiylar  1987-yil  7-noyabrda  to ‘ntarish  o ‘tkazdilar. 
X.  Burgiba  hukum ati  ag‘darildi.  H okim iyat  general  Ben  Ali  q o ‘liga  o ‘tdi. 
T unis tashqi  siyosatda ham   G “arb,  ham   arab davlatlari bilan  m unosabatlarni 
rivojlantirib  borm oqda.  1976-yilda  u  Yevropa  Ittifoqi  bilan  sh artn o m a  im - 
zoladi.
1989-yilda  esa  Arab  magTibi  Ittifoqi  a ’zosi  b o ‘ldi.  Arab  davlatlari  ligasi 
a ’zosi  sifatida  Falastin  arab  xalqining  o ‘z  davlatiga  ega  b o ‘lish  huquqini 
q o ‘llab -q u w a tla b   kelm oqda.
Liviya 

Liviya  B irinchi ja h o n   urushi  yillaridan  1943-yil-
---------------------------------- 1  gacha  Italiya  m ustam lakasi  b o ‘Iib  keldi.  1943-
yilda  Italiya  ittifoqchilarga  taslim   b o ‘lgach,  Fransiya  va  Buyuk  B ritaniya 
boshqaruviga  o ‘tdi.  1951 -yilda  Liviya  m ustaqil  davlat  deb  e ’lon  qilindi. 
Liviyada  m onarxiya  qaro r  topdi.  Qirol  Idris  1  tashqi  siyosatda,  b irinch i 
n avbatda,  B uyuk  B ritaniya  va  AQSH  b ilan   yaqinlashish  y o ‘lini  tu td i. 
C h u n o n c h i,  1953-yilda  m am lakat  h u d u d id a  Buyuk  B ritaniya,  1954-yilda 
esa  A Q S H n in g   harbiy  bazalarini  tashkil  etish  haq id a  b itim lar  im zolandi. 
Shu  tariqa  buyuk  d avlatlar  o ‘zlarining  A frikadagi  m an faatlarin i  him oya 
qilishda  Liviyani  tayanch  nuqtasiga  aylantirdilar.  Biroq  Idris  I  siyosati 
harbiylar  o rasida  norozilik  tu g ‘dirdi.  U la r  1969-yil  1-sentabrda  harbiy 
to iita ris h n i  am alga oshirdilar.  T o ‘ntarishga  polkovnik  M.  Kaddafiy (1942- 
yilda  tu g ‘ilgan)  rahbarlik  qildi.  H okim iyat  inqilobiy  q o ‘m o n d o n lik   ken- 
gashi  q o iig a   o ‘tdi.  T o ‘ntarish  natijasida  m onarxiya  ag ‘darildi.  M am lakat 
Liviya  Arab  Respublikasi  deb  e i o n   qilindi.  Buyuk  B ritaniya  va  A Q SH  
1970-yilda  Liviyadan  o ‘z  harbiy  qism larini  olib  chiqib  ketishga  m ajbur 
b o id i.

Download 12,93 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   252   253   254   255   256   257   258   259   ...   334




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish