fuqaro lar ijtim oiy him oyasiga ju d a k atta mabiag* sarflashn i zaru ratga
aylan tirared i. B unday mablaga ega b o lis h ham da ishlayotgan fuqarolarga
yuqori ish haqi t o ‘lash u chun davlatn in g iqtisodiyoti g urkirab rivojlanishi
za ru r edi.
50-yillarining boshlarida G ‘arbiy Yevropa davlat-
lari ishlab chiqarishning urushdan oldingi dara-
jasini asosan tikladilar. 50—60-yillarda esa iqtiso-
diyotning yuqori su r’atlarda rivojlanishiga erish-
dilar.
X o‘sh, qanday om illar iqtisodiyotning yuksak sur’atlarda rivojlanishini
ta ’m inladi?
Birinchidan,
A Q SH va G ‘arbning boshqa davlatlari Ikkinchi
jah o n urushi davridayoq va urushdan keyin Yevropada moliyaviy va pul
beqarorligi vujudga kelishining oldini olish choralarini k o ‘rgan edilar. Xusu-
san, Xalqaro valuta fondi va Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki tashkil
etildi.
Ikkinchidan,
«M arshall rejasi» beqiyos katta rol o ‘ynadi. U nga ko‘ra,
AQSH 1948— 1952-yillaroralig‘ida G ‘arb davlatlariga 13 mlrd dollar miqdori-
da yordam ko‘rsatdi.
Uchinchidan,
xalqaro savdo u ch u n qulay sharoit yaratildi. Bu proteksi-
onizm va boj t o ‘siqlarini am ald a b a rta ra f etish edi. M asalan, faq at A Q SH
ning o ‘zi olib kelinadigan to v arlar u c h u n to ‘lan adigan bojni 50 foizga
kam aytirdi. Bu hol xalqaro savdo gurkirab rivojlanishiga olib keldi. C h u -
nonchi, 1948— 1960-yillar oralig‘ida xalqaro savdoning yillik o ‘rtacha o ‘sish
s u ra ti 6 foizni, 1960— 1973-yillaroralig‘ida esa 9 foizni tashkil etdi. Yevropa-
ning o ‘zida d av latlararo savdo hajm i 1950— 1970-yillar d av om ida 18 mlrd
d o llard a n 129 m lrd dollarga yetdi. Shu tariq a tashq i savdo iqtisodiy
taraqqiyot m anbayiga aylandi.
To‘rtinchidan,
xalqning intellektual quvvatiga alo hid a e ’tib o r berilib,
ishlab chiqarishga yangi texnika va texnologiya o ‘z vaqtida jo riy etildi.
Sanoat texnika va texnologiya asosida qayta qurildi. Qishloq x o ‘jaligi to ‘la
m exanizatsiyalashtirildi. Qishloq xjaligida tom m a’noda inqilob — bio-
texnologiya va kim yolashtirish am alga oshirildi.
Beshinchidan,
neftdan yoqilg‘i o ‘rnida keng m iqyosda foydalanishga
o ‘tildi. U iqtisodiy hayotning asosiy harakatlantiruvchi vositasiga aylandi.
Buning ustiga uning bahosi ju d a arzon edi. Bir barrel (159 litr) neftning
narxi atigi 1,5 dollar edi.
Oltinchidan,
G ‘arb d av latlarid a davlat iq tiso d iy o tn i tartib g a solish
siyosatini yuritdi. Bu siyosat aralash iqtisodiyotni vujudga keltirish orqali
amalga oshirildi. Iqtisodiyotda xususiy mulk, xususiy tadbirkorlik faoliyati
va davlat mulki uyg‘unligiga erishildi.
Yettinchidan,
iq tiso d iy o tn in g yuksak d arajad a rivojlan ishi m asalasi
h u k u m at siyosati d arajasig a k tarild i. Iq tiso d iy o tn i sarm o y alash h a r
tom onlam a rag‘batlantirildi.
Do'stlaringiz bilan baham: