E nerge t ikas I a. I. Karshibayev

Yadro yoqilg’isining zahiralari.
Atom elektr stansiyalarida yoqilg‘i 
sifatida urandan foydalaniladi. Dunyoda uran zahiralari deyarli 66 mln. 
tonnani tashkil etadi, okean va dengizlarning tublaridagi uranli 
birikmalarning salmogi esa tahminan 4 mlrd. tonnadan kam emas. Bundan 
tashqari atom energiyasini zahiralari katta bo‗lgan toriyni qayta ishlab ham 
yoqilg‘i olish mumkin.
Dunyodagi ko‗mirning zahiralari neft va gazlarning zahiralaridan 
deyarli 50 marta oshiq bo‗lgan holda, uran va toriylarning zahiralari 
ko‗mir, neft va gaz zahiralarini qushib hisoblaganda ham ulardan 2000 
marta ko‗pdir. Kelajak energetikasi bu atom energetikasidir. 
Atom elektr stansiyalarida uran yadrosining bo‘linishi natijasida yadro 
energiyasi ajralib chiqadi, bu energiya to‘liq issiqlik energiyasiga aylanadi 
va suvni isitishga hamda bu suvdan bug‗ olishga xizmat qiladi. Issiqlik 

---

54 
elektr stansiyalari bilan atom elektr stansiyalarida issiqlik energiyasini 
mexanik energiyaga, so‗ngra mexanik energiyani elektr energiyaga 
o‗zgartirish bosqichlari deyarli bir xildir. Atom elektr stansiyasida ham suv 
bug‗i turbinaga beriladi, turbinaning mexanik energiyasi generatorda elektr 
energiyaga o‗zgartiriladi (1.5 – rasm).
Atom elektr stansiyalari uchun birlamchi energiya uran yadroning 
ichki energiyasi hisoblanadi. Yadroning bo‘linishi natijasida g‘oyat katta 
kinetik energiya hosil bo‗ladi va bu energiya issiqlik energiyasiga 
o‗zgartiriladi. Yadro energiyasining issiqlik energiyasiga o‗zgartiruvchi 
qurilma reaktor deb ataladi.