E nerge t ikas I a. I. Karshibayev

1.6. Rasm. Quyosh fotoelementning ishlash prinsipi. 
Gap shundaki, muqobil energiya manbalari an‘anaviylariga nisbatan 
bitmas-tuganmasligi, arzonligi, tejamkorligi, ekologik jihatdan bezararligi 
bilan alohida ajralib turadi. Uning quyosh, shamol, dengiz to‗lqinlari, yer 
qa‘rining geotermal, kichik gidroenergetika, biomassa kabi ko‗plab turlari 
mavjudligi shundan dalolat beradi. O‗zbekistonda esa, uning tabiiy-
geografik joylashuviga ko‗ra, ayniqsa, quyosh energiyasi eng istiqbolli 
hisoblanadi. Bu yerda 320 kun quyoshli bo‗lishi, ya‘ni yillik quyosh 
energiyasi potensiali energiyaga bo‗lgan ichki ehtiyojdan bir necha marta 

---

63 
yuqori ekanligi qayta tiklanuvchi energiya manbalarini rivojlantirish uchun 
ulkan tabiiy imkoniyat yaratadi. O‗zbekiston respublikasi xududida quyosh 
nuri intensivligi kartasi 1.7-rasmda ko‘rishimiz mumkin.
 
Tahlillarning ko‗rsatishicha, hozir noan‘anaviy energiya manbalaridan 
foydalanishda AQSH, Gyermaniya, Italiya, Ispaniya, Yaponiya, Xitoy, 
Janubiy Koreya, Hindiston, Braziliya kabi davlatlar etakchilik qilmoqda. 
Keyingi yillarda esa mazkur jabha Osiyo mintaqasida ham jadal taraqqiy 
etib, undan ijtimoiy-iqtisodiy sohalarda foydalanish ko‗lami tobora 
kengayib borayotgani e‘tiborga loyiqdir. Bu borada, xususan, 
O‗zbekistonda salmoqli tajriba to‗plangan bo‗lib, ilmiy va ekspyerimental 
tadqiqotlar olib borilayotgani asosda tayyorlangan ishlanmalar hayotga 
izchil tatbiq etilmoqda. 
Qaytalanuvchan 
energiya 
manbalarining 
asosiy 
afzalligi 
tugallanmasligi va ekologik tozaligi. Ulardan foydalanish planetaning 
energetik muvozanatini o‗zgartirmaydi. Bu sifatlari tiklanuvchan 
energetikaning chet ellarda ham va ularning yaqin o‗n yillik ichida 
rivojlanishining optimistik prognozlarining keng rivojlanishiga hizmat 
qiladi. Tiklanuvchan energiya manbalri insoniyat oldida turgan uchta 
global muammolarni echishda sezilarli rol o‗ynaydi: energetikada, 
ekologiyada, savdo-sotiqda.