E nerge t ikas I a. I. Karshibayev

Dunyoning rivojlangan mamlakatlarida yoqilg’i-energetika 
majmuasining tavsiflari
Ayni damda resurslarni tejash va ulardan oqilona foydalanish kun 
tartibining dolzarb masalalaridan biri hisoblanadi. Shuning uchun muqobil 
energiyadan foydalanish to‗g‗ri qaror hisoblanadi. AQSH va yevropa 
davlatlarida quyosh energiyasidan foydalangan holda suv isitish 
texnologiyasi uzoq vaqtdan beri qo‗llanilmoqda.
Yevropa Ittifoqi davlatlarida quyosh energiyasidan foydalanish hajmi 
sezilarli darajada jadallashdi. Ayniqsa, iqlimi birmuncha issiq bo‗lgan 
mamlakatlarda, xususan, Germaniya, Belgiya, Gretsiya, Italiya, Ispaniyada 
bu sohada ma‘lum darajada tajriba ham to‗plangan. Shuningdek, Xitoy, 
Turkiya, Lyuksemburg va Daniya kabi davlatlarda ham bu masalaga 
alohida e‘tibor qaratilyapdi. Isroilda esa quyosh energiyasidan oqilona 
foydalaniladi. Mamlakatning istalgan hududidagi uylar tomlarida 

---

41 
o‗rnatilgan suv isitgichlari bunga yaqqol misoldir. Bunday maishiy 
ehtiyojdagi qurilmalar 150 litr sig‗imga ega bo‗lib, quyosh batareyasidan 
energiya olib, suvni isitadi. Shu tarzda bunday qurilma sohibi yiliga 
taxminan 2000 kVt/soat elektr energiyasini tejash imkoniga ega bo‗ladi. 
Jahonda keyingi 40 yilda aholining elektr energiyasiga bo‗lgan talabi 
sezilarli darajada oshdi. Ma‘lumotlarga ko‗ra, Shu davrda qazib olingan 
yoqilg‗i miqdori butun insoniyat tarixi mobaynida ishlatilgan yoqilg‗idan 
ham ko‗proqni tashkil etadi. Bugungi kunda tabiiy yoqilg‗i ishlatish 
miqdori dunyo bo‗yicha 12 milliard tonna neft ekvivalentiga to‗g‗ri keladi. 
Qazib olinayotgan neft, tabiiy gaz, ko‗mir va uran hozirgi vaqtda 
dunyodagi asosiy energiya manbalari hisoblanib, ulardan hozirgi darajada 
foydalanish davom etsa, mavjud neft zaxiralari 45-50 yilga, tabiiy gaz esa 
70-75 yilga etadi, xolos. 
Shu bois jahonda asta-sekinlik bilan bo‗lsada, qayta tiklanuvchi 
energiya manbalaridan foydalanishga o‗tilmoqda. Ekologik toza bo‗lgan 
bunday energiya manbalarining atrof-muhitga zarari ham kam. Shu bois, 
dunyo olimlari bu masalani nihoyatda dolzarb deb hisoblashmoqda. 
Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi barqaror rivojlanish 
uchun energiyaning muhimligini e‘tiborga olib, o‗tgan yilni ―Barqaror 
energetika barcha uchun‖ xalqaro yili deb e‘lon qilganligi ham 
fikrimizning dalilidir.